مقاله
چه ساختمان‌هایی نیاز به اعلام حریق دارند؟ {راهنمای جامع}
چه ساختمان هایی نیاز به اعلام حریق دارند؟ این سوال یکی از پرتکرارترین دغدغه‌های مالکان، سازندگان و حتی مشاوران پروژه‌ها است. حالا اگر پای اخذ تاییدیه آتش نشانی وسط باشد، این علامت سوال پررنگ‌تر می‌شود. همان‌طور که هیچ خودرویی بدون ترمز وارد خیابان نمی‌شود، هیچ ساختمانی هم نباید بدون سیستم اعلام حریق وارد مرحله بهره‌برداری شود. جان شما ارزشمند است و به همین دلیل مقررات ملی ساختمان و ضوابط سازمان آتش‌نشانی نصب و اجرای سیستم اعلام حریق را در برخی ساختمان‌ها نه‌تنها توصیه، بلکه الزام قانونی کرده‌اند. اگر شما هم در حال ساخت، تغییر کاربری یا اخذ پایان کار هستید و نمی‌دانید چه ساختمان هایی نیاز به اعلام حریق دارند، در ادامه با ساتل صنعت همراه باشید تا به جوابی جامع و شفاف برسید. (مقاله مرتبط: انتخاب سیستم اعلام حریق ساختمان مسکونی)
مدل کاربری‌های ساختمانی و ضوابط اعلام حریق سازمان آتش‌نشانی ایران
سازمان آتش‌نشانی ایران در پاسخ به این سوال که چه ساختمان هایی نیاز به اعلام حریق دارند؟ می‌گوید: بر اساس مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، ساختمان‌های زیر وظیفه دارند سیستم اعلام حریق مخصوص به خودشان را نصب کنند:
- تمامی پارکینگ‌های سرپوشیده خودرو
- هتل‌ها و مسافرخانه‌ها
- ساختمان‌های مسکونی آپارتمانی با بیش از ۵ طبقه بالاتر از سطح زمین
- واحدهای مسکونی یا خواب با بیش از یک طبقه پایین‌تر از بالاترین تراز خروج
- ساختمان‌هایی با حداقل ۲۰ واحد مسکونی
- مدارس و دبیرستان‌هایی با ظرفیت بیش از ۱۰۰ نفر
- مراکز درمانی شامل بیمارستان‌ها، توان‌بخشی، ترک اعتیاد، مراکز شبانه‌روزی پزشکی، مراکز روان‌پزشکی، زندان‌ها، بازداشتگاه‌ها و آسایشگاه‌ها
- اماکن فرهنگی و عمومی مانند مساجد، سینماها، تئاترها، استودیوهای رادیویی و تلویزیونی، رستوران‌ها، سالن‌های سخنرانی، نمایشگاه‌ها، دادگاه‌ها و باشگاه‌های ورزشی
- دفاتر اداری، بانک‌ها، شعب پست، آرایشگاه‌ها، کلینیک‌ها، مطب‌های پزشکی، آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، دفاتر مهندسی، دانشگاه‌ها و پاسگاه‌های نیروی انتظامی با ظرفیت بیش از ۵۰۰ نفر یا بیش از ۱۰۰ نفر در طبقات زیر یا بالای تراز خروج
- ساختمان‌های تجاری با بیش از ۳ طبقه یا ظرفیت بیش از ۵۰۰ نفر، یا بیش از ۱۰۰ نفر در طبقات بالا یا پایین‌تر از تراز خروج
- تمام فضاهای صنعتی و کارگاه‌های تولیدی
- انبارها و محل‌های ذخیره‌سازی بار و کالا
- فضاهای با ریسک بالا و فعالیت‌های پرخطر
- ساختمان‌های تجاری تک واحده با متراژ ۵۰۰ متر مربع و بیشتر (ساختمان‌های تجاری که در کنار هم هستند و ورودی مشترک ندارند)
- ساختمان‌های تجاری با ورودی مشترک که متراژ کل آن ۳۰۰ متر مربع و بیشتر باشد.
- ساختمان‌های تجاری، اداری و مسکونی با بیشتر از ۳ طبقه از کف زمین یا متراژ کل ۳۰۰ متر مربع و بیشتر
- ساختمان‌های تجاری و مسکونی با داشتن ۵ واحد و بیشتر
از نگاه NFPA 72 چه ساختمان هایی نیاز به اعلام حریق دارند؛
حالا بیایید ببینیم بر اساس استاندارد NFPA 72 چه ساختمان هایی نیاز به طراحی سیستم اعلام حریق دارند و رعایت چه قوانینی از واجبات است.
چه ساختمان هایی نیاز به اعلام حریق دارند؛ ساختمان‌های تجاری
به نقل از سایت mammothsecurity: «ساختمان‌های تجاری مانند ادارات و فروشگاه‌ها، مراکز تردد و فعالیت، باید مجهز به سیستم اعلام حریق مطابق با استاندارد NFPA 72 باشند.»
در این ساختمان‌ها، دتکتورهای دود و ایستگاه‌های دستی در محل‌های کلیدی مثل خروجی‌ها و راه‌پله‌ها نصب می‌شوند. صدای آژیر و سیگنال‌های نوری باید همه را از خطر مطلع کند، حتی مناسب افرادی باشند که مشکلات شنوایی یا بینایی دارند. برای ساختمان‌های بزرگ، سیستم‌های ارتباط صوتی اضطراری مانند نجات‌دهنده‌ای در دل تاریکی، ضروری است. (مقاله مرتبط: راهنمای خرید سیستم اعلام حریق)
۱- مراکز تجاری و فروشگاهی
اگر می‌خواهید بدانید دقیقا چه ساختمان هایی نیاز به اعلام حریق دارند، باید بدانید که مراکز تجاری با بیش از سه طبقه یا مساحت بیشتر از ۲۷۹۰ متر مربع باید حتما سیستم اعلام حریق داشته باشند. همچنین ساختمان‌هایی که بیش از ۱۰۰ نفر در طبقات بالا یا بیش از ۱۰۰۰ نفر در کل ساختمان دارند، باید به آژیرهای دستی و سیستم نظارت مجهز شوند. این سیستم‌ها مانند دیده‌بانی دقیق، امنیت کسب‌وکار را تضمین می‌کنند.
۲- مراکز درمانی
بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، به دلیل حضور افراد آسیب‌پذیر، باید از سیستم اعلام حریق تحت نظارت برخوردار باشند تا سریعا خدمات اضطراری را مطلع کنند. دتکتورهای دود در اتاق بیماران و راهروها و ایستگاه‌های دستی در نقاط حساس نصب می‌شود. این ساختمان‌ها باید سیستم‌هایی داشته باشند که حتی کم‌شنوایان را هم مطلع کنند؛ مانند آلارمی که شنیده و احساس می‌شود.
۳- مراکز صنعتی
ساختمان‌های صنعتی و انبارها باید سیستم اعلام حریق داشته باشند. این سیستم‌ها می‌توانند دستی یا خودکار فعال شوند و با صدا و نور افراد را آگاه کنند. در صنایع خاص، مشورت با متخصصان برای تعیین نیاز به نظارت مداوم اهمیت زیادی دارد.
۴- مراکز آموزشی
مدارس و دانشگاه‌ها هم از جمله ساختمان‌هایی هستند که نیاز به اعلام حریق دارند. نصب ایستگاه‌های دستی آژیر و سیستم صوتی اعلام خطر الزامی است. در ساختمان‌های قدیمی‌تر، شرایط خاصی وجود دارد، اما برای ساختمان‌های جدید، رعایت کامل استانداردهای NFPA 72 لازم است.
۵- ساختمان‌های مسکونی
در پاسخ به سوال چه ساختمان هایی نیاز به اعلام حریق دارند نمی‌توان از ساختمان‌های مسکونی غافل شد. آپارتمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی باید دتکتور دود در فضاهای خواب، راهروها و هر طبقه داشته باشند. ایستگاه‌های دستی باید در فضاهای عمومی مثل لابی نصب شود. آلارم‌ها باید صدا و نور لازم برای آگاه‌سازی همه ساکنان، حتی افراد دارای معلولیت را داشته باشند. این سیستم‌ها همچون نگهبانی شبانه‌روزی، امنیت ساکنان را تضمین می‌کنند. در ساختمان‌های مسکونی، نصب سیستم اعلام حریق برای ساختمان‌هایی با ۵ سقف و بیشتر از طبقه همکف و واحدهای مسکونی با حداقل ۱۱ واحد و بیشتر الزامی است.
۶- مراکز اصلاحی و زندان‌ها
در این اماکن خاص، سیستم اعلام حریق باید به گونه‌ای باشد که از سو استفاده جلوگیری کند و درعین‌حال کارکنان بتوانند به سرعت به هشدارها واکنش نشان دهند. ایستگاه‌های دستی اعلام حریق را می‌توان قفل کرد تا از سو استفاده جلوگیری شود، اما باید کارکنان مسئول به آن دسترسی داشته باشند. دتکتورهای دود هم معمولا فقط به بخش تحت نظارت هشدار می‌دهند تا از ایجاد ترس و وحشت در میان ساکنان جلوگیری شود.
۷- مراکز تجمعی
هر مکانی که بیش از ۳۰۰ نفر ظرفیت دارد، مانند سالن‌های کنسرت یا ورزشگاه‌ها، باید مجهز به سیستم اعلام حریق تحت نظارت باشد. این سیستم‌ها معمولا با آژیر دستی فعال می‌شوند مگر این‌که سیستم‌های خودکار یا اسپیکر نصب شده باشند. آلارم‌ها باید همه افراد را با صدا و نور مطلع کنند، زیرا در چنین جمعیت‌های زیاد، هر لحظه تاخیر می‌تواند فاجعه‌آمیز باشد.
۸- اندازه و ظرفیت ساختمان
اندازه ساختمان و تعداد افراد حاضر دو شاخص کلیدی هستند که مشخص می‌کنند چه ساختمان هایی نیاز به اعلام حریق دارند. هر چه ساختمان بزرگ‌تر و جمعیت بیشتر باشد، نیاز به سیستم اعلام حریق پیشرفته‌تر و جامع‌تر افزایش می‌یابد تا مانند سپری محکم در برابر آتش عمل کند.
طبقه‌بندی بین‌المللی کاربری‌ها بر اساس کد IBC و استاندارد NFPA
بر اساس کد بین‌المللی ساختمان (IBC) به‌ویژه بخش ۹۰۷ و همچنین NFPA 101، ساختمان‌ها در گروه‌های زیر دسته‌بندی می‌شوند که هرکدام شرایط خاص خود را برای الزامات اعلام حریق دارند. اگر می‌خواهید بدانید چه ساختمان هایی نیاز به اعلام حریق دارند نیم‌نگاهی به این جدول بیندازید:
| گروه کاربری | نوع کاربری | مثال‌ها |
| A – Assembly | اماکن تجمعی (محل گردهمایی بیش از ۵۰ نفر) | سینما، کلیسا، مسجد، سالن کنسرت، رستوران بزرگ |
| B – Business | اماکن اداری و خدماتی | دفاتر، بانک، کلینیک، آزمایشگاه، شرکت مهندسی |
| E – Educational | مراکز آموزشی | مدارس، مهدکودک، دبیرستان |
| F – Factory/Industrial | مراکز صنعتی با خطر کم | کارگاه‌های تولیدی سبک، کارخانه‌های کم‌ریسک |
| H – High Hazard | مراکز صنعتی پرخطر | کارخانجات شیمیایی، محل ذخیره مواد منفجره یا قابل اشتعال |
| I – Institutional | مراکز درمانی و نگهداری | بیمارستان، آسایشگاه، مرکز ترک اعتیاد، مرکز نگهداری معلولان |
| M – Mercantile | فضاهای تجاری | فروشگاه، بازار، سوپرمارکت، پمپ بنزین |
| R – Residential | ساختمان‌های اقامتی | هتل، مسافرخانه، خوابگاه |
| S – Storage | انبار و محل‌های ذخیره‌سازی | انبار کالا، سوله، سردخانه |
انتخاب نوع سیستم اعلام حریق بر اساس نوع تصرف و شرایط ساختمان
حالا که دیگر می‌دانید چه ساختمان هایی نیاز به اعلام حریق دارند اما باید الزامات و قوانین خاص هرکدام را هم بدانید تا در زمان اخذ تاییدیه آتش‌نشانی به بن‌بست نخورید.
آموزشی (آ)
- کلی (≤ ۹۳ متر مربع، یک کلاس، فاصله > ۹.۲ متر): سیستم اعلام حریق متعارف و سیستم آدرس‌پذیر مجاز است.
- بیش از ۵ طبقه یا بیش از ۵۰۰ نفر: سیستم متعارف غیرمجاز و سیستم آدرس‌پذیر مجاز است.
تجمعی (ت)
- کلی: سیستم متعارف و سیستم آدرس‌پذیر هر دو مجاز هستند.
- بیش از ۵ طبقه یا بیش از ۱۰۰۰ نفر: سیستم متعارف غیرمجاز و سیستم آدرس‌پذیر مجاز است.
حرفه‌ای و اداری (ح)
- کلی: سیستم متعارف و آدرس‌پذیر هر دو مجاز هستند.
- بیش از ۵ طبقه یا بیش از ۵۰۰ نفر: سیستم متعارف غیرمجاز و آدرس‌پذیر مجاز است.
درمانی و مراقبتی (د)
- کلی: سیستم متعارف و آدرس‌پذیر هر دو مجاز هستند.
- بیش از ۵ طبقه یا هر تعداد طبقه و منطقه: سیستم متعارف غیرمجاز و آدرس‌پذیر مجاز است.
صنعتی (ص)
- کلی (برای مواد غیر قابل سوختن فقط اعلام حریق دستی): سیستم متعارف و آدرس‌پذیر هر دو مجاز هستند.
- بیش از ۵۰۰ نفر: سیستم متعارف غیرمجاز و آدرس‌پذیر مجاز است.
کسبی و تجاری (ک)
- کلی: سیستم متعارف و آدرس‌پذیر هر دو مجاز هستند.
- بیش از ۵۰۰ نفر یا بیش از ۳ طبقه: سیستم متعارف غیرمجاز و آدرس‌پذیر مجاز است.
اقامتی (م)
- زمین تا ۵۰ اتاق و حداکثر ۲ طبقه: سیستم متعارف و آدرس‌پذیر هر دو مجاز هستند.
- بیش از ۵۰ اتاق یا بیش از ۲ طبقه: سیستم متعارف غیرمجاز و آدرس‌پذیر مجاز است.
مسکونی
- کلی: سیستم متعارف و آدرس‌پذیر هر دو مجاز هستند.
- بیش از ۸ طبقه یا ارتفاع بیش از ۳۰ متر: سیستم متعارف غیرمجاز و آدرس‌پذیر مجاز است.
- بیش از ۵۰۰۰ متر مربع زیر بنا یا بیش از ۲۴ واحد: سیستم متعارف غیرمجاز و آدرس‌پذیر مجاز است.
مراقبت ۲۴ساعته از افراد
- کلی: سیستم متعارف و آدرس‌پذیر هر دو مجاز هستند.
- بیش از ۸ طبقه یا ارتفاع بیش از ۳۰ متر: سیستم متعارف غیرمجاز و آدرس‌پذیر مجاز است.
- بیش از ۵۰۰۰ متر مربع زیربنا: سیستم متعارف غیرمجاز و آدرس‌پذیر مجاز است.
انبار (پ)
- کلی (انبار کالاهای غیر سوختنی فقط اعلام حریق دستی): سیستم متعارف و آدرس‌پذیر هر دو مجاز هستند.
- بیش از ۵۰۰۰ متر مربع زیر بنا: سیستم متعارف غیرمجاز و آدرس‌پذیر مجاز است.
چرا نباید استانداردها را نادیده گرفت؟
همین که شما این مقاله را می‌خوانید تا بفهمید چه ساختمان هایی نیاز به اعلام حریق دارند و طبق قوانین، پروژه را جلو ببرید یعنی فردی مسئولیت‌پذیر و قانونمند هستید. اما چرا رعایت استانداردهای اعلام حریق برای شما مهم است؟
- ریسک‌های ایمنی: سیستم‌های غیرمجاز آتش را به‌موقع تشخیص نمی‌دهند یا هشدارهای موثر صادر نمی‌کنند که باعث تاخیر در تخلیه و واکنش اضطراری می‌شود.
- پیامدهای قانونی: شرکت‌های خاطی جریمه، اخطار یا مجازات‌های قانونی از سوی نهادهای آتش‌نشانی و سازمان‌های نظارتی دریافت می‌کنند.
- مشکلات بیمه‌ای: شرکت‌های بیمه، حق بیمه را افزایش می‌دهند یا پوشش بیمه‌ای را در صورت تطابق نداشتن سیستم اعلام حریق با استانداردهای NFPA رد می‌کنند.
- اختلالات عملیاتی: سیستم‌های غیرمجاز باعث هشدارهای اشتباه یا نقص سیستم می‌شوند که عملیات کسب‌وکار را مختل می‌کند و باعث تعطیلی‌های موقت می‌شود.
- آسیب به اعتبار: رعایت نکردن استانداردهای ایمنی به اعتبار شرکت آسیب می‌زند و اعتماد مشتریان و روحیه کارکنان را کاهش می‌دهد.
کلام آخر
در این مقاله به پرتکرارترین سوال شما یعنی «چه ساختمان هایی نیاز به اعلام حریق دارند؟» پاسخی جامع دادیم اما این مبحث به‌قدری گسترده و تخصصی است که نیاز به بررسی دقیق نوع کاربری، اندازه و ظرفیت ساختمان دارد تا بتوانید بهترین و مطمئن‌ترین سیستم را انتخاب کنید. این انتخاب علاوه بر افزایش ایمنی بر روند اخذ تاییدیه آتش نشانی هم تأثیرگذار است. در این مسیر پرچالش مشاوری امن و کاربلد زودتر شما را به انتخاب مناسب می‌رساند.
تیم متخصص مشاوره ما در ساتل صنعت آماده هستند تا با بررسی پروژه‌های شما، شرایط خاص ساختمانتان را تحلیل کنند و بهترین راهکارهای اعلام حریق را مطابق با استانداردهای روز و نیازهای قانونی به شما ارائه دهند. راهکارهایی که هم ایمنی حفظ شود و هم روند دریافت تاییدیه آتش‌نشانی با سهولت و سرعت بیشتری انجام جلو رود. پس همین حالا تماس بگیرید و امنیت را در آغوش بکشید. همچنین صدپله به دریافت مجوز آتش نشانی نزدیک‌تر شوید.
سوالات متداول
- یکپارچگی با سایر سیستم‌های امنیتی چه ویژگی دارد؟
- یکپارچگی با سایر سیستم‌های امنیتی واکنش سریع‌تر و هماهنگ‌تری را به‌وجود می‌آورد.
- مزایای سیستم اعلام حریق در ساختمان‌های تجاری چیست؟
- سیستم اعلام حریق با تشخیص زودهنگام، از جان افراد و دارایی‌ها محافظت می‌کند و خسارت‌های ناشی از آتش‌سوزی را به حداقل می‌رساند.
- چرا نگهداری و بازرسی منظم سیستم اعلام حریق اهمیت دارد؟
- تعمیر و نگهداری دوره‌ای باعث اطمینان از عملکرد صحیح تجهیزات در مواقع اضطراری می‌شود و از هشدارهای کاذب یا عملکرد ناقص که می‌تواند منجر به خسارت یا مرگ شود، جلوگیری می‌کند.