آیا می‌دانید فن فشار مثبت چیست؟ این فن مثل یک قهرمان بادکنکی عمل میکند که وسط آتش‌سوزی می‌آید و دود و حرارت را از راه پله‌ها به بیرون میدمد. وجود این فن در کنار دیگر اجزای سیستم کنترل دود مهم و بخشی از ضوابط سازمان آتش نشانی است. وقتی آتش‌سوزی اتفاق می‌افتد، باید فن به صورت اتوماتیک روشن شود، وگرنه دود مثل مهمان ناخوانده به همه جا سرک می‌کشد. فن فشار مثبت مسیر فرار افراد را پاک و امن نگه می‌دارد و آتش‌نشان‌ها هم بدون اینکه از دود، چشم و بینی‌شان بسوزد، کارشان را انجام می‌دهند. برای شناخت فن فشار مثبت و الزامات و ضوابط نصب و راه‌اندازی آن تا انتها همراه این مقاله از ساتل صنعت باشید.
فن فشار مثبت چیست؟
فن فشار مثبت نوعی هواساز مکانیکی است که با ایجاد اختلاف فشار بین فضای سالم و محیط آلوده به دود، مسیر ایمن برای تخلیه افراد و عملیات آتش‌نشانی می‌سازد. این فن‌ها معمولا در سه مکان کلیدی استفاده می‌شوند:
- راه پله‌ها: طبق ضوابط پله فرار، اصلی‌ترین مسیر نجات افراد
- چاله آسانسورها: طبق ضوابط طراحی آسانسور آتش نشان برای جلوگیری از انتشار دود به آسانسور و مسیرهای عمودی
- سایر فضاهای عمومی ساختمان‌ها: مانند کنترل دود آتریوم یا فضاهای باز بزرگ
این فن‌ها علاوه‌بر کنترل دود، فشار هوای محیط را متعادل نگه می‌دارند تا آتش‌نشانان با خیال راحت به عملیات بپردازند.
اساس کار فن فشار مثبت چیست؟
اصل کار فن فشار مثبت به ظاهر ساده اما بسیار تاثیرگذار است:
- هنگام وقوع آتش‌سوزی، سیستم اعلام حریق مرکزی، فن‌ها را فعال میکند.
- این فن‌ها فضای راه پله یا مسیر خروج را تحت فشار مثبت قرار می‌دهند.
- هوا از محیط پرفشار (راه پله) به سمت محیط کم‌فشار (واحدها یا فضاهای آلوده) جریان پیدا میکند.
- در نتیجه دود نمی‌تواند وارد مسیر ایمن شود و افراد مسیر خود را با کمترین ریسک طی می‌کنند.
این اختلاف فشار، دود را عقب نگه می‌دارد و حتی شعله‌ها و گرمای ناشی از حریق را هم کنترل میکند.
انواع فن فشار مثبت کدامند؟
فن‌های فشار مثبت مثل دستیار نامرئی، راه را برای فرار و عملیات ایمن باز می‌کنند اما این فن‌ها همه یک شکل نیستند و هر مدل قابلیت و کاربرد ویژه خود را دارد. با مطالعه این بخش می‌توانید بدانید انواع فن فشار مثبت چیست و هر کدام چه مزایا و معایبی دارد.
فن فشار مثبت با تزریق مستقیم
در این روش، هوا مستقیما وارد راه پله یا مسیر خروج می‌شود. در واقع وقتی فن فشار مثبت با تزریق مستقیم به کار می‌افتد، هوا را با فشار بالا به سمت راه پله یا مسیر خروج میدمد و جریانی پایدار ایجاد میکند. این جریان باعث می‌شود دود و گازهای سمی به مسیر فرار نفوذ نکنند و به سمت خروجی هدایت شوند. با نیم‌نگاهی در جدول ببینید مزایا و معایب این مدل فن فشار مثبت چیست!
| مزایا و معایب فن فشار مثبت با تزریق مستقیم | |
| مزایا | نصب ساده و سریع، ایجاد فشار مثبت فوری |
| معایب | در ساختمان‌های بزرگ با مسیرهای طولانی، توزیع مناسب صورت نمی‌گیرد |
فن فشار مثبت با تزریق شبکهای
در این روش، هوا از طریق کانال‌های شبکهای به تمام نقاط مورد نیاز هدایت می‌شود. اما می‌دانید اجزای اصلی این مدل فن فشار مثبت چیست؟
- فن دمنده: منبع اصلی تولید جریان هوای مثبت.
- کانال‌های هدایت هوا: مسیرهایی که هوا را به نقاط مورد نیاز می‌رسانند.
- دریچه‌های توزیع: محل ورود هوا به راهروها یا فضاهای امن.
- تابلوی کنترل: مدیریت عملکرد فن و تنظیم فشار هوا.
- فیلترها (در صورت نیاز): برای پاکسازی هوا قبل از ورود به مسیرهای خروج.
| مزایا و معایب فن فشار مثبت با تزریق شبکهای | |
| مزایا | پوشش دقیق و یکنواخت مسیرها، کارایی بالاتر در ساختمان‌های بزرگ |
| معایب | هزینه بالاتر نصب، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق کانال‌کشی |
الزامات و ضوابط نصب فن فشار مثبت چیست؟
طبق قوانین سازمان آتش نشانی و مقررات ملی ساختمان:
- ارتفاع ساختمان: در ساختمان‌های مسکونی بالای ۵ طبقه استفاده از فن فشار مثبت اجباری است.
- راه پله‌های با دسترسی مستقیم به هوای آزاد: در این موارد فن الزامی نیست.
- فاصله نصب فن از ورودی ساختمان: برای ایجاد مخروط هوایی مناسب و جلوگیری از گردش مجدد دود باید حداقل ۳ متر باشد
- محل نصب: ترجیحا روی بام یا در فضای آزاد، دور از موانع و اجسام اضافی.
مطالعات علمی با شبیه‌سازی‌های دقیق، در سایت آتش نشانی ایران می‌گویند: «که ایجاد فشار مثبت در راه‌پله‌ها و شفت آسانسور زمان طلایی نجات افراد را افزایش می‌دهد و مسیر فرار را ایمن نگه می‌دارد.»
نکات طراحی فن فشار مثبت چیست؟
طراحی سیستم فشار مثبت به دقت و محاسبات دقیق نیاز دارد:
- بررسی پلان و نقاط بحرانی: مشخص کردن مسیرهای خروج اضطراری، موقعیت درب‌ها و پنجره‌ها و همچنین فضاهای بسته که دود در آن تجمع میکند. این کار باعث می‌شود فن در مکان مناسب نصب و فشار بهینه ایجاد شود.
- ابعاد کانال فشار مثبت: طول و قطر کانالها باید با محاسبه دقیق اختلاف فشار و حجم هوای مورد نیاز هماهنگ باشد.
- انتخاب ظرفیت فن و موتور: ظرفیت هوا و توان موتور باید با حجم راه‌پله و سرعت خروج هوا هماهنگ باشد. با وجود فن ضعیف دود جمع می‌شود و فن بسیار قوی درها را باز میکند یا فشار بیش از حد دارد.
- کنترل هدررفت درزها و درب‌ها: استفاده از درزگیرها، دریچه‌های کنترل و حتی درب‌های خودبسته‌شونده به حفظ فشار مثبت کمک میکند. در ساختمان‌های با درز زیاد، فن‌های کمکی در هر طبقه نیاز است.
- مکان نصب و فاصله صحیح: فاصله استاندارد نصب فن روی بام یا فضای باز با فاصله حداقل 3 متر از خروجی‌ها، پنجره‌ها، معابر و سایر فن‌ها هست تا در هر شرایطی بتواند هوای سالم را به داخل هدایت کند.
هدف نهایی از این طراحی، ایجاد محیطی ایمن و مسیر فرار بدون دود برای ساکنان و کارکنان است.
اجزای اصلی فن فشار مثبت
فن فشار مثبت با اجزای زیر کار میکند:
- الکتروموتور: تامین انرژی حرکت هوا
- هوزینگ و شفت: انتقال هوا به صورت موثر
- پره‌ها و چرخ سانتریفیوژ: ایجاد فشار و جریان هوای مورد نیاز
- تابلوی فرمان و حسگرها: فعال‌سازی خودکار فن در مواقع اضطراری
مزایا و تاثیر فن فشار مثبت بر کنترل حرارت و دود
شواهد به شما می‌گویند تاثیر فن فشار مثبت چیست. این فن:
- فضای راه پله را از دود پاک نگه می‌دارد.
- مانع ورود محصولات احتراق مثل دود یا گازهای ناشی از آتش به مسیرهای کنترل‌شده هدایت می‌شوند.
- امکان عملیات سریع و ایمن برای آتش‌نشانان فراهم می‌شود.
نکات مهم در خرید و نگهداری فن فشار مثبت چیست؟
مهم نیست که فن چقدر قوی است؛ اگر اصولی و مطابق نیاز ساختمان خرید کنید سیستم در زمان اضطراری خود واقعی‌اش را نشان می‌دهد. برای خرید این فن در روند تامین تجهیزات تخصصی آتش نشانی این نکات را سرلوحه قرار دهید:
- می‌خواهید بدانید راز عملکرد بهینه فن فشار مثبت چیست؟ مدلی انتخاب کنید که با ابعاد راه پله و تعداد طبقات سازگار است.
- می‌خواهید عمر دستگاه طولانی بماند؟ به کیفیت و دوام موتور، پره‌ها و بدنه توجه کنید.
- می‌خواهید بدانید راز ایجاد چهره واقعی فن فشار مثبت چیست؟ ظرفیت فن و طول کانالها را متناسب با ساختمان بررسی کنید.
- می‌خواهید با قوت قلب خرید کنید؟ سراغ برندهای معتبر و استانداردهای ایمنی بروید.
- می‌خواهید سیستم همیشه آماده به‌کار بماند؟ مطمئن شوید فن قابلیت اتصال به سیستم اعلام حریق و سرویس دوره‌ای دارد.
کلام آخر
حالا شما استاد اینکه فن فشار مثبت چیست، شده‌اید؛ چراکه زیروبند این فن را می‌شناسید و می‌دانید این کوچولوهای پرقدرت، دود و گرما را مثل نگهبانان نامرئی عقب می‌رانند و راه فرار را باز نگه می‌دارند. اما یادتان نرود، حتی بهترین فن بدون نصب و سرویس دقیق مثل ماشین مسابقه بدون سوخت است؛ پس کار را به کاردان بسپارید و از شروع تا پایان اخذ تاییدیه آتش نشانی با تیم مشاوره ساتل صنعت جلو روید. برای شروع کافی‌ست تماسی با شماره های ما در صفحه اصلی بگیرید.
سوالات متداول
۱- تفاوت فن فشار منفی و فشار مثبت چیست؟
فن فشار مثبت هوا را به داخل محیط میدمد تا مسیرها امن بمانند، فن فشار منفی هوا را خارج میکند تا آلایندهها جمعآوری شوند.
۲- تفاوت بین فن مستقیم و شبکهای چیست؟
فن مستقیم هوا را مستقیما وارد مسیر میکند، شبکهای از کانالها برای پخش یکنواخت هوا استفاده میکند و کارایی بالاتری دارد.
۳- هزینه و نگهداری فن فشار مثبت چقدر است؟
هزینه بسته به نوع و سایز فن متفاوت است. نگهداری شامل بررسی موتور، پره‌ها و حسگرها است تا عملکرد مطمئن حفظ شود.
