سرعت‌گیرها را در خیابان دیده‌اید؟ جلوی تاخت ماشین‌ها را می‌گیرند. رنگ ضد حریق هم در ساختمان‌ها، جلوی پیش‌روی آتش را می‌گیرد و برای تخلیه افراد و اجرای سیستم اطفا حریق زمان می‌خرد. این مدل پوشش محافظتی سازه‌ها، در برابر حرارت‌های بالا واکنش شیمیایی نشان می‌دهد و منبسط می‌شود و با همین نمایش‌ها لایه‌ای عایق و محافظ ایجاد می‌کند.
این لایه جلوی انتقال سریع گرما به سازه را می‌گیرد و مانع از تضعیف و تخریب آن در زمان آتش‌سوزی می‌شود. این رنگ در پروژه‌های ساختمانی، بیمارستان‌ها، مراکز تجاری و حتی سوله‌های صنعتی کاربرد دارد. اگر پروژه ساخت‌وسازی در دستانتان دارید و به‌دنبال شناخت این فناوری و نحوه اجرای آن هستید، ادامه مقاله ساتل صنعت را بخوانید.
رنگ ضد حریق چیست و چه تفاوتی با رنگ معمولی دارد؟
رنگ معمولی فقط برای این است که دیوارتان خوشگل به نظر برسد و کمی خاک و گردوغبار را پس بزند! اما رنگ ضد حریق، مثل سوپر قهرمان ساختمان‌ها است که علاوه‌بر حفظ زیبایی، جلوی شعله و حرارت شدید را هم می‌گیرد. همچنین به کلاه ایمنی ساختمان هم معروف است چراکه مانع آسیب جدی می‌شود.
وقتی آتش سرکش خودش را به سازه می‌رساند، این رنگ واکنش نشان می‌دهد و لایه‌ای عایق و مقاوم روی سطح ایجاد می‌کند. لایه محافظ رنگ ضد حریق، حرارت را آرام عبور می‌دهد و سازه را ایمن نگه می‌دارد. رنگ معمولی فقط از همان ظاهر زیبا مراقبت می‌کند و نمی‌تواند از ساختمان دفاع کند. در ساختمان‌ها و سوله‌های صنعتی، رنگ ضد حریق زمان طلایی اجرای سیستم اطفا حریق را فراهم می‌کند. انتخاب درست این رنگ، تفاوت میان خسارت سنگین و ایمنی کامل افراد را رقم می‌زند.
ترکیبات اصلی رنگ ضد حریق کدامند؟
رنگ ضد حریق مثل تیم آتش‌نشانی مینیاتوری است که روی دیوار یا ستون ساختمان جا خوش می‌کند. هرکدام از اعضای این تیم، وظیفه خاصی دارند و وقتی آتش حمله می‌کند، همه با هم وارد عمل می‌شوند؛ همه هم فقط‌وفقط یک هدف دارند یعنی جلوی شعله‌ور شدن و تخریب سازه را می‌گیرند.
- گرافیت منبسط‌شونده: مثل لباس بادشونده فضانوردها است؛ وقتی دما بالا می‌رود، پف می‌کند و سپر ضخیمی جلوی شعله می‌سازد.
- مواد جاذب جامد: نقش اسفنج خنک‌کننده را دارند؛ حرارت را می‌بلعند تا به سازه نرسد.
- چسب پلیمری: مثل ملات بین آجرها است؛ همه اجزا را کنار هم نگه می‌دارد تا تیم از هم نپاشد.
- مواد کربنی‌ساز: هنگام آتش لایه زغالی متخلخل تولید می‌کنند. این لایه مثل دیوار آتش‌بند جلوی نفوذ شعله را می‌گیرد.
- عامل‌های دمنده (گاززا): عملکردی مثل کپسول‌های دودزا دارند؛ با آزاد کردن گازهای خنثی، شعله‌ها را خفه می‌کنند.
- حلال‌ها: پشت صحنه هستند؛ کاری می‌کنند رنگ راحت پخش شود و روی همه سطوح بنشیند.
- تعدیل‌کننده‌های رئولوژی: ناظر کارگاه هستند؛ غلظت رنگ را تنظیم می‌کنند تا روی دیوار عمودی سر نخورد یا روی سطح صاف جمع نشود.
حالا همه این قهرمان‌ها وقتی کنار هم متحد شوند، نتیجه شگفت‌انگیز می‌سازند؛ لایه‌ای نازک، شاید فقط ۵ میلی‌متر، که می‌تواند تا دو ساعت در برابر آتش بجنگند. یعنی دقیقا همان زمانی که برای تخلیه اضطراری یا عملیات اطفا حیاتی‌ترین لحظه است.
۰ تا ۱۰۰ عملکرد و اجرای رنگ ضد حریق
وقتی شعله‌ها به سطح می‌رسند، رنگ فعال می‌شود؛ مواد تشکیل‌دهنده‌اش واکنش شیمیایی نشان می‌دهند و لایه‌ای متخلخل و عایق ایجاد می‌کنند که حرارت را آرام آرام عبور می‌دهد و اجازه نمی‌دهد سازه آسیب ببیند. در واقع، رنگ ضد حریق چندین نقش همزمان بازی می‌کند:
- عایق حرارتی: حرارت مستقیم به فلز یا بتن نمی‌رسد.
- کنترل شعله: لایه زغالی و گازهای غیرقابل اشتعال، شعله را مهار می‌کنند.
- کاهش دود و گازهای سمی: هوای محیط برای افراد قابل تحمل‌تر می‌شود.
اجرای رنگ: داستان هر مرحله
اجرای رنگ ضد حریق هم خودش داستانی وسواس‌گونه دارد! سطحی کاملا تمیز می‌خواهد و نباید هیچ گردوغبار، روغن یا گریسی به چشم بیاید. اگر پرایمر از قبل زده شده و بیش از ۷۲ ساعت گذشته، سطح دوباره زبر می‌شود تا رنگ جدید بتواند بچسبد و عملکردش کامل شود.
شرایط محیطی که اهمیت دارد:
- دمای هوا بین ۱۰ تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد
- دمای سطح حداقل ۳ درجه بالاتر از نقطه شبنم
- رطوبت نسبی کمتر از ۸۰٪
اوستاکار چه ابزارهایی می‌خواهد؟
- AIRLESS SPRAY با نازل ۰٫۰۲۵ یا ۰٫۰۱۷ اینچ
- میکسر برقی یا بادی
- قلم‌مو برای جزئیات
رنگ ضد حریق سه مرحله خشک شدن دارد که هر کدام با عملکرد ویژه رخ‌نمایی می‌کنند:
- خشکی اولیه (Touch Dry): ۴ ساعت، سطح رویه خشک می‌شود و گرد و غبار نمی‌چسبد.
- خشکی متوسط (Dry to Handle): ۱۲ ساعت، حالا می‌توانید پوششهای بعدی را اضافه کنید، رنگ انعطاف‌پذیر و آماده همکاری با لایه‌های بعدی است.
- خشکی کامل (Full Cure): ۳ هفته، تمام عمق رنگ خشک شده، لایه محافظ قوی و نهایی شکل گرفته است.
وقتی همه این مراحل به درستی انجام شوند، ساختمان شما آماده است تا در برابر آتش ۲ ساعت مقاومت کند. ۲ ساعتی که می‌تواند تخلیه افراد و عملیات اطفا را نجات دهد؛ همان زمان طلایی که هر ثانیه آن ارزشمند است.
انواع رنگ ضد حریق کدامند؟
رنگهای ضد حریق از هر سطحی در برابر آتش محافظت می‌کنند و بسته به ترکیب شیمیایی و کاربرد، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:
رنگهای آکریلیک
این نوع رنگ‌ها تک‌جزئی بوده و خاصیت انبساط حرارتی دارند؛ معمولا همراه با پرایمر آلکیدی استفاده می‌شوند. محدودیت اصلی آنها در تنوع رنگ است و اغلب به صورت سفید یا خاکستری عرضه می‌شوند. آکریلیک‌ها بیشتر در ساختمان‌های عمومی، مدارس، بیمارستان‌ها و فضاهای صنعتی کاربرد دارند و عملکرد قابل اعتماد در برابر حرارت به نمایش می‌گذارند.
رنگهای پایه آب
این گروه با مواد پرکننده‌ای مثل گرافیت فعال حرارتی یا ورمیکولیت ترکیب شده‌اند. مزیت اصلی آنها، دوستدار محیط زیست بودن و تولید نکردن بوی تند است. این رنگ‌ها روی سطوح مختلف، از فلز تا چوب، قابل اجرا هستند و ضمن حفاظت در برابر آتش، آسیبی به محیط زیست نمی‌رسانند.
رنگهای اپوکسی
اپوکسی‌ها به‌دلیل مقاومت بالای خود در برابر آتش، خصوصا آتش‌های هیدروکربنی، در صنایع شیمیایی و پالایشگاهی کاربرد فراوان دارند. این رنگ‌ها نه تنها سازه را محافظت می‌کنند، بلکه دوام بالایی در برابر سایش، رطوبت و حرارت از خود نشان می‌دهند.
رنگهای ضد حریق ویژه فلز
فلز به خودی خود قابل اشتعال نیست، اما در دمای بالا استحکام خود را از دست می‌دهد. رنگهای ضد حریق مخصوص فلز، لایه‌ای عایق روی اسکلت فلزی ایجاد می‌کنند که انتقال حرارت را به تاخیر می‌اندازد و زمان طلایی برای تخلیه و عملیات اطفا فراهم می‌آورد. این رنگ‌ها بر پایه آب، پایه حلال یا پودری هستند و بسته به شرایط پروژه انتخاب می‌شوند.
رنگهای ضد حریق برای چوب
چوب به دلیل ماهیت قابل اشتعال، بیش از هر ماده دیگری نیاز به حفاظت دارد. رنگ‌ها یا آغشته‌سازی‌های ضد حریق نفوذی، به بافت چوب می‌روند و مقاومت آن را در برابر آتش بالا می‌برند، بدون آنکه ظاهر طبیعی و زیبایی چوب تغییر کند. این پوشش‌ها همچنین دوام چوب را در برابر رطوبت و پوسیدگی افزایش می‌دهند.
رنگهای ضد حریق برای فضاهای حساس
این رنگ‌ها یک سد حرارتی قوی می‌سازند و با منبسط شدن در برابر حرارت، محافظ تجهیزات حساس و اطلاعات حیاتی می‌شوند. علاوه‌بر کنترل دما، انتشار دود و شعله را محدود می‌کنند و بستر فرصت کافی برای اقدامات ایمنی و اطفا حریق می‌چینند.
رنگهای پیشرفته و چندمنظوره
رنگهای پیشرفته و چندمنظوره مثل هلیکس با ترکیبی از مواد عایق حرارتی و بازدارنده شعله، امکان محافظت از سطوح فلزی، بتنی و چوبی را فراهم می‌کنند. آنها رفیق شش‌دنگ محیط‌زیست هستند و با عایق حرارتی، مقاوم در برابر شعله و کم‌تولیدکننده دود و گازهای سمی عملکرد متمایزی نشان می‌دهند.
در نهایت، انتخاب نوع رنگ ضد حریق به عوامل مختلفی مانند نوع سازه، جنس سطح، شرایط محیطی، دمای کاری و بودجه پروژه بستگی دارد. با شناخت درست انواع رنگ‌ها، می‌توان بهترین پوشش را برای محافظت از ساختمان، تجهیزات و جان افراد فراهم کرد.
رنگ ضد حریق کجا کاربرد دارد؟
کاربرد این مدل رنگ محافظ را به طور اجمالی در جدول زیر گنجانده‌ایم:
| کاربرد | نوع عملکرد |
| ساختمان‌های عمومی | مثل یک نگهبان همیشه حاضر، دیوارها، پنجره‌ها و درب‌ها را می‌پوشاند و جلوی پیش‌روی آتش را می‌گیرد تا افراد فرصت تخلیه داشته باشند. |
| صنایع الکترونیک | قطعات حساس الکترونیکی در کارخانه‌ها، زیر پوشش محافظتی قرار می‌گیرند و از آسیب ناشی از حرارت و شعله در امان می‌مانند. |
| صنایع شیمیایی | مخازن و تجهیزات شیمیایی را مثل یک سپر جادویی می‌پوشاند، شعله‌ها را عقب می‌راند و واکنش خطرناک را کنترل می‌کند. |
| بسترهای نفتی | روی سطوح نفتی و صنعتی، همانند یک لباس ضد آتش می‌نشیند و مانع انفجار و انتشار آتش می‌شود. |
| صنایع خودروسازی | قطعات خودرو در کارخانه‌ها با یک لایه محافظ منبسط‌شونده پوشیده می‌شوند تا در صورت آتش‌سوزی خطر کم شود. |
| صنایع نظامی و دفاعی | تجهیزات و وسایل نظامی را مثل یک سرباز محافظت می‌کند، شعله‌ها را متوقف کرده و آسیب را کاهش می‌دهد. |
| صنایع تولید مواد غذایی | خطوط تولید و تجهیزات غذایی زیر حفاظ رنگ ضد حریق قرار می‌گیرند تا فرآیند تولید بدون خطر آتش ادامه یابد. |
| ساختمان‌های تاریخی | این سوپر قهرمان با دقت بالا آثار ارزشمند و بناهای تاریخی را می‌پوشاند و از حریق جلوگیری می‌کند. |
| صنایع هوافضا | تجهیزات و سازه‌های حساس هوافضایی را در برابر حرارت و آتش محافظت می‌کند. |
مزایا و معایب رنگ ضد حریق چیست؟
مثل هر عنصری این رنگ‌ها هم مزایا و معایبی دارند که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
مزایای رنگ ضد حریق عبارتند از:
- مقاومت در برابر آتش: بسته به نوع و ضخامت لایه، رنگ ضد حریق می‌تواند از ۳۰ دقیقه تا ۱۵۰ دقیقه مقاومت کند.
- قابلیت استفاده روی سطوح مختلف: فلز، چوب، گچ و بتن، هیچ سطحی از پوشش محافظ در برابر آتش بی‌بهره نمی‌ماند.
- اشغال فضای کم: رنگ منبسط شونده حتی با ضخامت ۵۰۰ میکرون تا ۵۵۰۰ میکرون، فضای کمی اشغال می‌کند و ظرافت سازه حفظ می‌شود.
- سبک بودن: در مقایسه با پوششهای معدنی، وزن هر مترمربع بسیار کمتر است و بار مرده سازه افزایش نمی‌یابد.
- سرعت و سهولت در اجرا: پس از آماده‌سازی سطح، می‌توان رنگ را به سرعت و با ابزارهای مختلف مانند قلم مو، غلطک یا اسپری بدون هوا اعمال کرد.
- سهولت ترمیم: آسیب‌های جزئی سطح پوشش به راحتی با همان رنگ ترمیم می‌شود، بدون نیاز به تغییر کامل لایه.
- ایمنی و بهداشت: هنگام حریق، این رنگ گازهای سمی متصاعد نمی‌کند و محیط را برای افراد امن نگه می‌دارد.
- جنبه اقتصادی: هزینه رنگ نسبت به پوششهای ضد حریق معدنی مقرون به صرفه‌تر است؛ مصرف کمتر، سرعت اجرا و نیاز کمتر به ترمیم، همه در کاهش هزینه‌ها نقش دارند.
معایب رنگ ضد حریق عبارتند از:
- محدودیت در دمای بالا: اگر دمای آتش بسیار زیاد یا طولانی شود، لایه محافظ نمی‌تواند زمان زیادی دوام بیاورد و باید استانداردهای مقاومت آتش رعایت شود.
- نیاز به پرایمر مناسب: برای بهترین عملکرد، قبل از اعمال رنگ، استفاده از پرایمر اپوکسی یا آکریلیک ضروری است.
- ضخامت مناسب لایه: برای حصول حداکثر مقاومت، ضخامت لایه باید مطابق دستورالعمل تولیدکننده رعایت شود و کم یا زیاد بودن آن می‌تواند عملکرد رنگ را کاهش دهد.
چگونه محافظت مناسب در برابر آتش را انتخاب کنیم؟
این‌که چه نوع رنگ ضد حریقی انتخاب کنید در ۲ زمان به دادتان می‌رسد؛ اولی برای محافظت از سازه و دومی برای اخذ تاییدیه آتش نشانی است. این نکته‌ها را مد نظر قرار دهید تا ماموران آتش‌نشانی به مسئولیت‌پذیری و درایت شما نمره ۲۰ بدهند:
- نوع سطح: به نقل از سایت tophim: «باید دقیقا مشخص کنید که سطح مورد نظر برای پوشش ضد حریق چیست؛ انتخاب محصول مناسب اغلب به جنس و ماهیت سطح بستگی دارد.»
- درجه حفاظتی مورد نیاز: باید کلاس مقاومت در برابر حریق سطح و ساختمان تعیین شود تا با عملکرد محافظتی مواد هماهنگ باشد. (مقاله مرتبط: گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی)
- نوع حریق: نوع حریقی که ممکن است در محیط رخ دهد را در نظر بگیرید؛ آیا حریق سلولزی است یا هیدروکربنی؟
- شرایط اجرای پوشش: شرایط محیطی هنگام اعمال پوشش، مانند رطوبت و دمای محیط، بر کارایی نهایی رنگ ضد حریق تاثیرگذار است و باید رعایت شود.
قوانین سازمان آتش نشانی درباره رنگ ضد حریق چه می‌گوید؟
به نقل از سایت آتش نشانی: «مقاوم‌سازی سازه‌ها در برابر آتش از اهمیت بالایی برخوردار است. در کنار اجرا و طراحی سیستم اطفا حریق یا تامین اجزای سیستم اعلام حریق، پوششهای محافظتی مانند رنگهای ضد حریق پایداری ساختمان را حفظ می‌کنند و زمان لازم برای خروج ساکنان و عملیات امدادرسانی را فراهم می‌سازند.»
برای این‌که کامل با ضوابط سازمان آتش نشانی درمورد پوشش های معدنی پاششی محافظ در برابر آتش برای سازه های فولادی و ضوابط و دستورالعمل پوششهای مقاوم حریق آشنا شوید سری به مصوبات سازمان آتش نشانی بزنید.
کلام آخر
در این مقاله تلاش کردیم هر آنچه لازم بود درباره رنگ ضد حریق، عملکرد، انواع، مزایا و معایب آن بدانید، به شما ارائه کنیم. حالا شما می‌دانید چگونه با انتخاب درست و اجرای اصولی این پوشش، سازه‌ها و افراد را در برابر آتش محافظت کنید. اهمیت مشاوره تخصصی در این مسیر غیرقابل چشم‌پوشی است؛ برای دریافت راهنمایی فنی و تسریع روند اخذ تاییدیه آتش نشانی، می‌توانید روی تیم مجرب ساتل صنعت حساب کنید. پس تلفن را بردارید و با شماره‌های ساتل در صفحه اصلی سایت تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- رنگهای ضد حریق بــا دیگر پوششهای ضد حریق چه تفاوتی دارند؟
رنگ ضد حریق با ضخامت کم، همان مقاومت پوششهای سنتی ضخیم را فراهم کرده و نصب سریعتری دارد.
۲- قیمت رنگ ضد حریق به چه عواملی بستگی دارد؟
قیمت رنگ ضد حریق بستگی به نوع رنگ، ضخامت لایه، جنس سطح و میزان مقاومت در برابر حرارت دارد.
۳- سندبلاست تا چه میزان بر کیفیت رنگ ضد حریق اثر می گذارد؟
فرآیند سندبلاست با تمیز و صاف کردن سطوح فلزی، چسبندگی و کیفیت نهایی رنگ ضد حریق را به‌طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
