درب ضد حریق چیست؟ نیمه‌شبی را تصور کنید که ناگهان صدای آژیر و بوی دود سکوت ساختمان را می‌شکند. در چنین لحظه‌ای فقط چند دقیقه وقت دارید و حالا همان دری که روزها بی‌توجه از کنارش گذشته‌اید، میان شما و فاجعه ایستاده است. درب ضد حریق تا وقتی حادثه‌ای رخ ندهد، چندان به چشم نمی‌آید. اما وقتی آتش به جان ساختمان بیفتد، همین درب ساده برای نجات جان انسان‌ها ۱ تا ۲ ساعت وقت می‌خرد. دری که نه فقط از فولاد و رنگ کوره‌ای، بلکه با کوله‌ای از آگاهی و مسئولیت ساخته شده است. در این مقاله از ساتل صنعت به شما می‌گوییم که درب ضد حریق چیست و چه استانداردهایی دارد؟
| ویژگی فنی | مشخصات |
| ضخامت لنگه درب | ۵.۵ تا ۷.۵ سانتی‌متر |
| جنس رویه و چهارچوب | ورق فولادی گالوانیزه با رنگ پودری کوره‌ای |
| عایق داخلی | پشم سنگ نسوز با دانسیته ۸۰ تا۱۲۰ کیلوگرم بر مترمکعب |
| مقاومت در برابر آتش | ۳۰، ۶۰، ۹۰ یا ۱۲۰ دقیقه براساس استانداردهای EI |
| نوار درزگیر دود | نوار منبسط‌شونده نسوز |
| یراق‌آلات | دستگیره آنتی‌پنیک، قفل مخصوص، سه لولا، آرام‌بند استاندارد |
| ابعاد قابل‌سفارشی‌سازی | عرض تا ۱۴۰ و ارتفاع تا ۳۰۰ سانتی‌متر |
| استانداردها | مطابق با UL ۱۰C، BS ۴۷۶، NFPA ۸۰، یا استاندارد ملی ایران |
درب ضد حریق چیست؟
در پاسخ به اینکه درب ضد حریق چیست؟ باید بگوییم که این مدل درب همه‌چیز را در اسمش فریاد می‌زند. درب ضد حریق (Fire Rated Door) در رده مهم‌ترین تجهیزات ایمنی ساختمان قرار می‌گیرد و در برابر حرارت، آتش و دود مقاوم است. در هنگام آتش‌سوزی، این درب‌ها با کنترل مسیر گسترش شعله و جلوگیری از ورود دود سمی، فرصتی طلایی برای فرار افراد و رسیدن نیروهای امدادی ایجاد می‌کنند. براساس مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ایران، نصب درب ضد حریق استاندارد در فضاهای پرخطر مانند پاگرد پله‌های اضطراری، راهروها و خروجی‌های اضطراری در ساختمان‌های مسکونی، اداری، آموزشی، تجاری و درمانی الزامی است. (مقاله مرتبط: ضوابط پله فرار)
این درب‌ها به‌صورت تخصصی تولید می‌شوند و باتوجه به نوع و محل نصب، بین ۳۰ تا ۱۲۰ دقیقه در برابر آتش مقاومت دارند. ساختار داخلی آن‌ها شامل پشم سنگ نسوز با دانسیته بالا است که تا دمای ۸۰۰ درجه سانتی‌گراد مقاومت دارد و از عبور حرارت به فضای مجاور جلوگیری می‌کند. چهارچوب درب ضد حریق معمولا از فولاد گالوانیزه با ضخامت استاندارد ساخته می‌شود و رویه آن با ورق فولادی و رنگ الکترواستاتیک کوره‌ای این درب تمام‌عیار را در برابر زنگ‌زدگی و آسیب‌های محیطی، مقاوم می‌کند.
دورتادور درب با لاستیک‌های درزگیر نسوز پوشانده می‌شود تا عبور دود و گازهای خطرناک در زمان آتش‌سوزی به حداقل برسد. برخی مدل‌ها دارای نوارهای منبسط‌شونده (Intumescent Seals) هستند که در اثر حرارت منبسط می‌شوند و درز بین درب و چهارچوب را کاملا مسدود می‌کنند. هر ساختمانی که مسیر خروج اضطراری دارد یا رفت‌وآمد عمومی در آن زیاد است مانند مطب‌ها، مدارس، انبارها و کارگاه‌ها، باید از درب‌های ضد حریق استفاده کنند. ضمن اینکه طبق ضوابط سازمان آتش نشانی برای اخذ تاییدیه آتش‌نشانی و دریافت پایان‌کار، نصب این نوع درب در بسیاری از پروژه‌ها الزامی است.
ترکیب برنده‌ی ایمنی، کارایی و دوام از درب ضد حریق، قهرمانی بی‌رقیب ساخته است؛ در شرایط بحرانی مثل آتش‌سوزی یا زلزله، این درب‌ها حافظ جان و اموال انسان‌ها هستند. اما دلیل محبوبیت درب ضد حریق چیست؟ در ادامه با مهم‌ترین مزایای این درب‌های نجات‌بخش آشنا شوید:
- حفاظت از جان افراد: این درب‌ها مانع گسترش شعله و دود به سایر بخش‌های ساختمان می‌شوند و برای فرار ایمن ساکنان زمان طلایی می‌خرند.
- مقاومت بالا در برابر حرارت: درب‌های ضد حریق استاندارد، تا ۹۰ یا ۱۲۰ دقیقه در برابر حرارت شدید و شعله مستقیم مقاومت می‌کنند؛ در نتیجه آتش‌نشان‌ها زمان کافی برای اطفای حریق دارند.
- کاهش خسارات مالی و تخریب: با محصور کردن آتش در یک ناحیه مشخص، از سرایت آن به کل ساختمان جلوگیری می‌شود و در نتیجه آسیب مالی به‌شدت کاهش می‌یابد.
- مقاومت در برابر دود و گازهای سمی: طبق منابع رسمی سازمان آتش‌نشانی، در مرحله توسعه‌ی کامل آتش، گازهای داغ در زیر سقف جمع می‌شوند و به‌تدریج به سمت پایین حرکت می‌کنند. این لایه‌های گرمایی و گازهای سمی در عرض چند دقیقه کل فضا را پر کرده و تنفس ساکنان را به‌طور جدی تهدید می‌کنند. استفاده از درب‌های ضد حریق با نوار دودبند و درزگیری استاندارد، یکی از مهم‌ترین راهکارها برای مهار این گازها و حفظ جان انسان‌هاست. (مقاله مرتبط: سیستم کنترل دود)
- عایق صوتی قدرتمند: این درب‌ها نه تنها در برابر حرارت مقاوم هستند، بلکه به‌دلیل ضخامت و مواد داخلی خاص، مانع عبور صدا در محیط‌های صنعتی، آموزشی یا فرهنگی می‌شوند.
- امنیت بالا در برابر نفوذ: ساختار فولادی و قفل‌های ایمن، درب‌های ضد حریق را به انتخابی ایدئال برای افزایش امنیت فیزیکی ساختمان در برابر ورود غیرمجاز تبدیل می‌کند.
- قابل استفاده به‌عنوان درب خروج اضطراری: این درب‌ها در مسیرهای فرار اضطراری مانند پله‌های فرار و پاگردها نصب می‌شوند و در مواقع بحرانی راهی ایمن برای خروج سریع فراهم می‌کنند.
- طراحی مدرن و قابل سفارشی‌سازی: برخلاف تصور رایج، درب‌های ضد حریق صرفا صنعتی و بی‌روح نیستند. رنگ‌های متنوع، ابعاد تا ارتفاع ۳ متر و حتی شیشه مقاوم در برابر حرارت با استانداردهای بین‌المللی مانند ASTM E-۱۱۹ یا UL ۲۶۳، زیبایی و ایمنی را هم‌زمان به رختان می‌کشاند.
- داشتن تاییدیه رسمی از سازمان آتش‌نشانی: نصب این درب‌ها شرط دریافت پایان‌کار در پروژه‌های ساختمانی است. بنابراین علاوه‌بر جنبه ایمنی، الزامی قانونی هم محسوب می‌شوند.
درب ضد حریق در کجا باید نصب شود؟
حالا که پاسخ سوال درب ضد حریق چیست را گرفته‌اید، بیایید ببینیم این درب در کدام قسمت ساختمان نصب می شود؟
ساختمان‌های اداری چند طبقه
در محیط‌های کاری، حفظ امنیت مدارک، تجهیزات و جان کارکنان اهمیت بالایی دارد پس نصب درب در محیط‌های زیر ضروری است
- اتاق بایگانی و سرورها: این فضاها اغلب پر از اسناد مهم یا تجهیزات الکترونیکی گران‌قیمت هستند؛ در کنار اجرای سیستم اطفا حریق، نصب درب ضد حریق در این نقاط، از گسترش حریق به سایر بخش‌ها جلوگیری می‌کند.
- مسیرهای خروج اضطراری: در زمان بروز آتش‌سوزی، خروج سریع کارکنان ضروری است. درب‌های ضد حریق در این مسیرها مانند سپری مقاوم عمل می‌کنند و زمان لازم را برای فرار و تخلیه افزایش می‌دهند.
بیمارستان‌ها و مراکز درمانی
در محیط‌هایی که بیماران بستری هستند، زمان نجات به معنی نجات جان است پس باید درب‌ها را در نقاط زیر نصب کنید:
- بخش‌های حساس: بیماران ناتوان در این بخش‌ها نیازمند حفاظت ویژه هستند. درب ضد حریق جان افراد آسیب‌پذیر را تا رسیدن نیروهای امداد حفظ می‌کند.
- خروجی‌های اضطراری بیمارستان: تخلیه امن کارکنان، بیماران و همراهان فقط در صورتی امکان دارد که مسیر فرار با درب‌هایی مقاوم و خودبند ایمن باشند.
کارخانه‌ها و صنایع تولیدی
در صنایع، کوچک‌ترین جرقه به فاجعه‌ای بزرگ منتهی می‌شود بنابراین وجود درب ضد حریق در فضاهای زیر می‌تواند ضامن سرمایه و جان کارگران حاضر در این محیط‌ها باشد:
- انبار مواد اولیه و محصولات: این بخش‌ها در برابر آتش‌سوزی بسیار آسیب‌پذیر هستند. درب‌های ضد حریق با جلوگیری از گسترش حریق، مانع خسارت‌های مالی سنگین می‌شوند.
- خطوط تولید یا اتاق‌های فنی: در مکان‌هایی که ماشین‌آلات داغ یا مواد شیمیایی در حال فعالیت هستند، وجود درب مقاوم برابر آتش، الزامی ضروری است.
صنایع غذایی و انبارها
در صنایع غذایی، ایمنی آتش با بهداشت گره خورده است پس
- اگر حریق به انبار محصولات غذایی برسد، نه‌تنها خسارت مالی ایجاد می‌شود، بلکه سلامت مصرف‌کنندگان هم به خطر میفتد.
- نصب درب ضد آتش در ورودی انبار یا فریزرهای صنعتی، از گسترش حریق جلوگیری می‌کند و فرصت مقابله را به وجود می‌آورد.
اتاق‌های ایزوله و کنترل
در محیط‌های خاص مثل آزمایشگاه‌ها یا فرودگاه‌ها، محافظت از فضاهای کلیدی به‌شدت اهمیت دارد، این محیط‌ها عبارت‌اند از:
- اتاق‌های ایزوله: این فضاها باید کاملا ایمن و پاک بمانند؛ درب ضد حریق نه‌تنها در برابر آتش، بلکه در برابر نفوذ آلاینده‌ها هم مانع موثری است.
- اتاق‌های کنترل و مانیتورینگ: اختلال در عملکرد این اتاق‌ها جان صدها نفر را تهدید می‌کند. درب‌های مقاوم برابر آتش، مانع دسترسی شعله و حرارت به این فضاها می‌شوند.
مدل‌های درب ضد حریق چیست؟
ساختمان‌ها مانند موجودی زنده هستند که هر عضوشان به مراقبتی خاص نیاز دارد. هر بخش از ساختمان باتوجه به کاربری‌اش به درب ضد حریقی متناسب با موقعیت و حساسیت خود تجهیز می‌شود. درب‌های ضد حریق، مانند سپرهای محافظ، باید دقیقا با محل قرارگیری‌شان همخوانی داشته باشند. طراحان با در نظر گرفتن نقش متفاوت هر فضا، این درب‌ها را با متریال‌ها و ویژگی‌های متنوعی تولید کرده‌اند. در ادامه با شما درباره سوال انواع مدل‌های درب ضد حریق چیست، صحبت می‌کنیم.
درب‌های ضد حریق شیشه‌دار
اگر بپرسند برای محیط‌هایی که نیاز به دید و نور دارند، بهترین مدل درب ضد حریق چیست؟ قطعا نام درب‌های ضد حریق شیشه‌دار یا (Glazed Fire Doors) را می‌بریم. درب‌های ضد حریق شیشه‌دار دارای پنل‌های شیشه‌ای مقاوم در برابر آتش هستند که ضمن تامین ایمنی، اجازه عبور نور طبیعی را هم می‌دهند. این درب‌ها با شیشه شفاف یا مات وجود دارند.
درب‌های ضد حریق ساده و یک‌دست
اگر در پی این هستید که ببینید برای دکوراسیون‌های مدرن بهترین مدل درب ضد حریق چیست؟ درب‌های ضد حریق ساده و یک‌دست یا همان Flush Fire Doors را در اولویت بگذارید. درب‌های فلاش یا ساده دارای سطحی صاف و یکنواخت هستند که با طراحی مینیمالیستی به‌راحتی با دکوراسیون هماهنگ می‌شود. این نوع درب‌ها نگهداری آسان‌تری دارند و از نظر ظاهری بسیار متنوع هستند.
درب‌های ضد حریق پنل‌دار
درب‌های پنل‌دار یا همان Panelled Fire Doors شامل طراحی‌هایی با پنل‌های برجسته یا فرو رفته هستند که به فضا عمق و جلوه‌ای کلاسیک یا نیمه‌کلاسیک می‌بخشند. این مدل‌ها به‌ویژه برای فضاهای سنتی یا ترکیبی از سنت و مدرنیته کاربرد دارند و در کنار زیبایی ظاهری، استانداردهای ایمنی در برابر آتش را حفظ می‌کنند.
نوآوری‌های مدرن در طراحی درب‌های ضد حریق
طراحی درب‌های ضد حریق با گذشت زمان کامل شده‌اند و اکنون علاوه‌بر ایمنی به چشم‌ها هم حس‌وحال خوب می‌دهند. همچنین با عملکردهای پیشرفته همه را انگشت به دهن کرده‌اند؛ مثلا درب‌های ضد حریق آکوستیک علاوه‌بر مقاومت در برابر آتش، خاصیت کاهش انتقال صدا دارند و برای فضاهای اشتراکی مانند آپارتمان‌ها، دفاتر کاری یا مراکز آموزشی بسیار کاربردی هستند. در مکان‌هایی که محدودیت فضا وجود دارد، درب‌های کشویی داخل دیوار (Pocket Fire Doors) انتخابی شیک و کارآمد هستند که در داخل دیوار جمع می‌شوند.
درب ضد حریق چوبی
درب ضد حریق چوبی یا همان Timber Fire Doors با استفاده از لایه‌های MDF در بیرون و مواد مقاوم مانند پرلایت یا هانی‌کامب در داخل، ساخته می‌شود. ظاهر گرم و طبیعی چوب، همراه با مقاومت مناسب در برابر آتش، آن را به انتخابی محبوب برای دفاتر، ساختمان‌های اداری و خانه‌ها تبدیل کرده است.
درب ضد حریق فلزی
درب‌های فلزی ضد حریق با ضخامت حدود ۴۶ میلی‌متر تولید می‌شوند و معمولا از ورق روغنی یا گالوانیزه ساخته شده‌اند. فضای داخلی آن‌ها با عایق‌هایی مانند پشم سنگ پر می‌شود. این مدل برای فضاهایی با رطوبت بالا، مانند پارکینگ‌ها یا موتورخانه‌ها کاربرد دارد و اغلب نیازمند چارچوب مخصوص است.
منظور از تست درب ضد حریق چیست؟
آتش که بیفتد، خشک و تر را با هم می‌سوزاند؛ مگر آن‌که سد مقاومی بین انسان و شعله‌ها قرار گیرد. این سد، همان درب ضد حریقی است که در لحظه بحران، بین مرگ و زندگی تفاوت ایجاد می‌کند. اما چطور مطمئن شویم این درها واقعا در زمان حادثه، عملکرد مناسبی دارند؟ پاسخ ساده است: انجام تست استاندارد درب ضد حریق. اما منظور از تست درب ضد حریق چیست؟
به نقل از سایت circlefire.co: «در این آزمایش‌ها، درب در شرایطی مشابه آتش‌سوزی واقعی قرار می‌گیرد. حرارت، شعله، دود و گازهای سمی به درب حمله می‌کنند و سنجیده می‌شود که آیا این درب می‌تواند برای مدت مشخصی مثلا ۳۰، ۶۰ یا ۹۰ دقیقه در برابرشان مقاومت کند یا نه.»
اگر موفق شود، گواهینامه معتبر از مراکز تاییدشده مانند سازمان آتش‌نشانی یا آزمایشگاه‌های دارای تاییدیه بین‌المللی دریافت می‌کند. این تست‌ها طبق استانداردهایی نظیر BS ۴۷۶ Part ۲۲ یا EN ۱۶۳۴-۱ انجام می‌شوند. یادتان نرود که خرید درب ضد حریق بدون تست معتبر و تاییدیه رسمی، درست مثل بستن درب چوبی معمولی مقابل آتش است. برای حفظ جان خود و دیگران، تنها از برندهایی خرید کنید که دارای تاییدیه رسمی از سازمان آتش‌نشانی هستند.
ابعاد درب ضد حریق مورد تایید سازمان آتش‌نشانی
حالا زمان آن است که ببینیم استانداردهای آتش‌نشانی درمورد ابعاد درب ضد حریق چیست؟
- استاندارد ابعاد درب ضد حریق طبق ضوابط سازمان آتش‌نشانی، به‌طور معمول شامل عرض ۱۱۰ سانتی‌متر و ارتفاع ۲۱۰ سانتی‌متر است. این ابعاد، هم روتین تولید کارخانه‌ها هستند و هم مورد تایید سازمان آتش‌نشانی قرار دارند.
- یکی از پرکاربردترین اندازه‌ها برای درب ضد حریق در پروژه‌های ساختمانی، ابعاد ۲۱۰×۱۱۰ سانتی‌متر است که بیشترین هماهنگی را با چهارچوب‌های رایج دارد.
- درب‌های ضد حریق تک لنگه یا دولنگه هستند. اگرچه ابعاد استانداردی برای مدل‌های دولنگه وجود ندارد، اما معمولا این نوع درب‌ها براساس اندازه چهارچوب‌ها سفارشی‌سازی می‌شوند. ساخت و نصب آن‌ها نیاز به زمان بیشتری دارد.
- کوچک‌ترین مغایرت در اندازه یا نصب نامناسب در زمان آتش‌سوزی، جان ساکنان را به خطر می‌اندازد.
- هدف اصلی از رعایت ابعاد استاندارد، این است که افراد در زمان حریق بتوانند سریع‌تر به راه پله فرار دسترسی پیدا کنند و پشت درب ضد حریق ایمن پناه بگیرند. بنابراین بی‌توجهی به این نکته یعنی به خطر انداختن جان انسان‌ها؛ موردی که سازمان آتش‌نشانی آن را بی‌مسئولیتی تلقی می‌کند.
استاندارد موردنظر آتش‌نشانی برای درب ضد حریق چیست؟
تمامی قوانین آتش‌نشانی برای حفاظت از جان شما هستند پس باید بدانید که استاندارد موردنظر آتش‌نشانی برای درب ضد حریق چیست و چگونه آن را پیاده‌سازی کنید. بخشی از استانداردها عبارتند از:
- درب‌های ضد حریق باید از ترکیب مصالح باکیفیتی مانند ورق فولادی یا MDF ضخیم، پشم سنگ نسوز، هسته پشم سرامیکی، نوار درزگیر دود، لولای مقاوم، دستگیره آنتی‌پانیک و جک هیدرولیک خودبسته‌شو تولید شوند.
- این نوع درب‌ها باید تست مقاومت در برابر آتش در کوره‌های مخصوص را پشت سر بگذارند و حداقل تا ۱۲۰ دقیقه یکپارچگی خود را حفظ کنند.
- وزن درب ضد حریق براساس ابعاد، معمولا بالای ۱۰۰ کیلوگرم است. برای حمل آن بین طبقات حداقل سه یا چهار نفر نیرو نیاز است.
- نصب درب ضد حریق باید توسط افراد حرفه‌ای و آموزش‌دیده انجام شود تا عملکرد ایمنی آن در زمان بحران دچار اختلال نشود.
کلام آخر
چرا ما درمورد اینکه درب ضد حریق چیست صحبت کردیم؟ چون آتش‌سوزی زمان و مکان نمی‌فهمد و به‌خاطر همین هم باید تجهیزات ایمنی ساختمان را کامل کنید. درب‌های ضد حریق بخشی از این آمادگی هستند. آن‌ها نه‌تنها مسیر فرار را ایمن می‌کنند، بلکه نقش موثری در مدیریت بحران دارند. مطالعه مقاله راهنمای خرید سیستم اعلام حریق نیز کمک می‌کند تا بتوانید انتخاب سیستم اعلام حریق ساختمان مسکونی را به نحو احسنت انجام دهید.
اگر قصد دارید امنیت ساختمانتان را در برابر حریق تقویت کنید، اکنون زمان مناسبی برای مشاوره تخصصی، انتخاب مدل مناسب و نصب اصولی درب ضد حریق است. ما در ساتل صنعت قدم‌به‌قدم تا اخذ تاییدیه آتش‌نشانی همراهتان هستیم. کافیست با شماره ثبت‌شده در صفحه اصلی تماس بگیرید.
سوالات متداول
- مدارک لازم برای بررسی استاندارد درب ضد حریق چیست؟
برای تایید نهایی درب ضد حریق، ارائه‌ی مدارک و مستندات معتبر، گزارش کامل آزمایشگاه و گواهی نصب و اجرا همراه با اعلام دقیق مشخصات فنی الزامی است. - براساس زمان مقاومت، انواع درب ضد حریق چیست؟
درب‌های ضد حریق براساس مدت زمان مقاومت در برابر آتش مانند FD۳۰ ۳۰ دقیقه، FD۶۰ ۶۰ دقیقه، FD۹۰۹۰ دقیقه و FD۱۲۰ ۱۲۰ دقیقه درجه‌بندی می‌شوند. - هنگام خرید درب ضد حریق به چه نکاتی باید توجه کرد؟
داشتن تاییدیه‌های رسمی سازمان آتش‌نشانی، کیفیت مواد اولیه مصرفی، ارائه ضمانت‌نامه معتبر، خدمات پس از فروش و نصب توسط تیم حرفه‌ای از نکات مهم برای خرید مطمئن است. - مراحل نصب استاندارد درب ضد حریق چیست؟
نصب باید توسط کارشناسان آموزش‌دیده انجام شود، عایق‌بندی دقیق صورت گیرد، قفل‌ها و لولاها تنظیم شده و مکانیزم‌های خودبند به‌درستی کار کنند تا درب در شرایط اضطراری عملکرد صحیح داشته باشد.
