وقتی آتش مثل حیوانی وحشی زبانه می‌کشد، خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن بدون باقی گذاشتن ردی، همه‌چیز را آرام می‌کنند. این مدل خاموش‌کننده در اجرای سیستم اطفا حریق موقعیت‌هایی استفاده می‌شوند که دارای تجهیزات الکترونیکی حساس مثل اتاق سرور یا تابلو برق هستند. مدل‌های سیلندر دستی و سیستم ثابت CO۲ تنها بخشی از انواع این خاموش‌کننده‌ها هستند. اگر به‌دنبال انتخاب درست، اطلاع از کاربرد و هزینه خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن هستید، تا پایان این مقاله از ساتل صنعت ما را همراهی کنید.
عملکرد خاموش‌کننده‌های حاوی دی‌اکسید کربن چیست؟
به نقل از سازمان آتش نشانی تهران سه عامل اصلی حریق عبارتند از: «سوخت، اکسیژن، حرارت»
آتش برای گسترش پیدا کردن به اکسیژن نیاز دارد ولی وقتی خاموش‌کننده‌های حاوی دی‌اکسید کربن وارد عمل می‌شوند و CO۲ آزاد می‌کنند دیگر جایی برای اکسیژن در محیط باقی نمی‌گذارند. در نتیجه باعث خفگی و خاموش شدن آتش می‌شوند؛ چراکه سوختن بدون اکسیژن امکان ندارد. همچنین خروجی گاز به‌شدت سرد است و این سرما باعث می‌شود دمای محیط آتش‌سوزی کاهش پیدا کند و همین موضوع باعث زودتر خاموش شدن آتش می‌گردد.
انواع خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن
موقع انتخاب و تامین تجهیزات تخصصی آتش نشانی با انواع کپسول آتش‌نشانی حاوی دی اکسید کربن برخورد می‌کنید. برای این‌که در مراحل اخذ تاییدیه آتش نشانی به بن‌بست نخورید بهتر است انواع آن را بشناسید تا بتوانید انتخاب درستی داشته باشید.
خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن قابل حمل کوچک (۲ تا ۵ کیلوگرم)
این نوع خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن، معمولا در دفاتر، کارگاه‌ها و مکان‌هایی که آتش‌سوزی‌های کوچک ممکن است رخ دهد، استفاده می‌شوند. وزن کم و قابلیت جابه‌جایی بالا باعث می‌شود استفاده از این مدل برای همگان آسان باشد. از این کپسول‌ها برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌های زیر می‌توان استفاده کرد:
- برای آتش‌سوزی‌های کلاس B: خاموش کردن آتش سوزی ناشی از سوختن مایعات قابل اشتعال مثل بنزین، رنگ و روغن
- برای آتش‌سوزی‌های کلاس C: آتش‌سوزی‌های الکتریکی
خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن بزرگ‌تر (۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم)
این مدل‌ها معمولا در انبارها، کارگاه‌های صنعتی متوسط و مکان‌هایی با ریسک بالاتر آتش‌سوزی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به دلیل وزن بالاتر، معمولا این خاموش‌کننده‌ها روی چرخ نصب می‌شوند تا جابه‌جایی راحت‌تر شود. این نوع کپسول‌ها برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌های بزرگ‌تر با ترکیبی از مواد قابل اشتعال مایع و الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن سیلندری (حجم بالا)
این خاموش‌کننده‌ها بیشتر در مراکز صنعتی بزرگ، آزمایشگاه‌ها یا مکان‌هایی با تجهیزات حساس و پرحجم نصب می‌شوند. برخلاف خاموش‌کننده‌های قابل حمل، این مدل‌ها به‌طور دائمی در محل‌های خاصی نصب می‌شوند و در مواقع نیاز آنها را با سیستم اطفا حریق اتوماتیک یا دستی کنترل می‌کنند. از این خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن سیلندریدر شرایط زیر استفاده می‌شود:
- حفاظت گسترده و فوری در برابر آتش‌سوزی‌های کلاس B و C
- در محیط‌های با تجهیزات الکتریکی و حساس
خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن همراه با شلنگ بلند
در بعضی مدل‌های خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن، به جای خروجی ثابت، یک شلنگ انعطاف‌پذیر بلند نصب شده است تا کاربر بتواند دقیق‌تر شعله‌ها را هدف بگیرد و با کنترل بهتری آتش را کنترل کند. این مدل هم معمولا در مکان‌های صنعتی یا آزمایشگاه‌ها مورد استفاده هست.
کاربردهای خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن
خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن باتوجه به گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی در موارد زیر استفاده می‌شوند:
- آتش‌سوزی‌های الکتریکی: یکی از مهم‌ترین کاربردهای CO۲ خاموش کردن آتش‌هایی است که در تجهیزات الکتریکی مانند کامپیوترها، ژنراتورها و تابلوهای برق رخ می‌دهد. گاز CO۲ رسانای برق نیست و همچنین رطوبت ندارد، بنابراین به تجهیزات آسیب نمی‌رساند.
- آتش‌سوزی‌های مایعات قابل اشتعال: در آتش‌سوزی‌هایی که پای بنزین، نفت، رنگ‌ها و دیگر مایعات آتش‌زادر میان است CO۲ به سرعت اکسیژن اطراف آتش را کم و شعله را خاموش می‌کند.
- آتش‌سوزی‌های آزمایشگاهی و صنعتی: محیط‌هایی که نیاز به خاموش‌کننده‌ای دارند که آلودگی و باقی‌مانده‌ای بر جای نگذارد.
- دفاتر، فروشگاه‌ها و مدارس: محیط‌هایی که در آنها تجهیزات الکتریکی زیاد است و احتمال آتش‌سوزی الکتریکی وجود دارد.
مزایا و معایب خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن
در زمان تامین تجهیزات تخصصی آتش نشانی ازجمله خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن باید مزایا و محدودیت‌های آن را در نظر بگیرید. حالا نیم‌نگاهی به جدول زیر بیندازید تا ببینید مزیت‌ها به محدودیت‌ها می‌چربد یا نه!
| مزایا و معایب خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن | |
| مزایا | باقیمانده ندارد، به تجهیزات الکتریکی آسیب نمی‌زند، سرعت عمل بالایی دارد، غیرقابل اشتعال |
| معایب | کاهش اکسیژن و خطر خفگی در محیط‌های بسته، آسیب به پوست بر اثر سرمازدگی، دشمن محیط زیست |
به نقل از وبسایت ifsecglobal: «پس از پخش CO۲ در محیط، احتمال دارد آتش دوباره شعله‌ور شود، چون این خاموش‌کننده پوشش محافظ بعد از خاموشی ایجاد نمی‌کند.»
هزینه خاموش‌کننده‌های حاوی دی‌اکسید کربن به چه عواملی بستگی دارد؟
قیمت خاموش‌کننده‌های CO۲ به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- وزن خاموش‌کننده: هرچه حجم و وزن بیشتر باشد، قیمت هم بالاتر می‌رود.
- نوع و کیفیت ساخت: برندهای معتبر و استانداردهای جهانی هزینه بیشتری دارند.
- امکانات جانبی: امکاناتی مانند داشتن شلنگ بلند، چرخ‌دار بودن یا سیستم‌های نصب دائمی دارند.
- هزینه نصب و شارژ: برخی خاموش‌کننده‌ها نیاز به سرویس و شارژ دوره‌ای دارند که هزینه آن مجزا است.
- محل خرید و فروشنده: قیمت‌ها بین فروشندگان مختلف متفاوت است و همچنین بسته به خدمات پس از فروش، تضمین و نصب، قیمت تغییر می‌کند.
نکات مهم در استفاده و نگهداری خاموش‌کننده‌های CO۲
این نکات را سرلوحه کارتان قرار دهید:
- هیچ‌گاه نوک خرطومی یا شاخک را هنگام استفاده مستقیم با دست لمس نکنید.
- در فضاهای بسته با تهویه کم، از استفاده بی‌رویه از خاموش‌کننده‌های CO۲ خودداری کنید.
- هر ۵ سال یک‌بار، سرویس هیدرواستاتیک و شارژ مجدد خاموش‌کننده را انجام دهید.
- قبل از استفاده، پین ایمنی را بردارید و از فاصله مناسب به پایه آتش هدف بگیرید.
- در صورت امکان، تجهیزات الکتریکی را قبل از استفاده خاموش‌کننده، خاموش کنید.
کلام آخر
در این مقاله از خوب و بد خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن گفتیم.. این خاموش‌کننده‌ها سریع و بدون باقیمانده عمل می‌کنند و برای تجهیزات الکتریکی بسیار مناسب هستند، اما خطر خفگی در فضاهای بسته و سرمازدگی نوک خرطومی از معایب مهم آنها است که باید خوب به آن توجه کنید. برای انتخاب مناسب‌ترین خاموش‌کننده CO۲ باید نوع محیط، میزان ریسک آتش‌سوزی و بودجه را مدنظر قرار دهید.
خرید از فروشنده‌ای که علاوه‌بر کیفیت محصولات، در مسیر اخذ تاییدیه آتش‌نشانی هم شما را همراهی می‌کند، اهمیت زیادی دارد. ساتل صنعت با مشاوره حرفه‌ای و ارائه خاموش‌کننده‌های CO۲ استاندارد، بهترین انتخاب برای تضمین ایمنی و آرامش خیال شماست.
سوالات متداول
۱- آیا خاموش کننده‌های CO۲ برای خاموش کردن آتش چوب و کاغذ کلاس Aمناسب هستند؟
خیر، چون نمی‌توانند حرارت باقیمانده را کنترل کنند و احتمال شعله‌ور شدن دوباره وجود دارد.
۲- آیا می‌توان با خاموش‌کننده دی‌اکسید کربن در فضای بسته کار کرد؟
تنها در صورت وجود تهویه مناسب می‌توان با خاموش‌کننده دی‌اکسید کربن در فضای بسته کار کرد.
۳- برای اخذ تاییدیه آتش‌نشانی، استفاده از خاموش‌کننده CO۲ کافی است؟
خاموش‌کننده CO۲ فقط یکی از گزینه‌های لازم است. نوع خاموش‌کننده، تعداد و جانمایی آنها باید براساس نظر کارشناس و مصوبات سازمان آتش نشانی تایید شود.
