گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی همانند پروتکل‌های پزشکان است. پزشک‌ها قبل از هر اقدامی نوع بیماری را می‌شناسند. آتش‌نشان‌ها هم وقتی درگیر ساختمانی می‌شوند باید به نکاتی توجه کنند. اینکه ساختمان چطور ساخته شده است؟ چند طبقه دارد؟ چه نوع فعالیتی داخلش انجام می‌شود.
آتش‌نشانی برای این شناخت، از سیستمی به نام گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی استفاده می‌کند؛ روشی استاندارد که براساس نوع تصرف، ارتفاع و مساحت، خطرپذیری و نیازهای ایمنی ساختمان را فریاد می‌زند. این مقاله از ساتل صنعت راهنمایی ساده اما جامع، برای همه افرادی است که دنبال اخذ تاییدیه آتش نشانی و بالا بردن ایمنی ساختمانشان هستند.
چرا گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی اهمیت دارد؟
همان‌طور که برای انتخاب کفش، باید سایز پا را بدانید، برای طراحی و اجرای سیستم‌های ایمنی هم باید بدانیم با چه نوع ساختمانی مواجه هستیم. گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی، در واقع زبان مشترک بین مالک، مهندس و آتش‌نشان است. به نقل از سایت firehouse: اهمیت گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی عبارتند از:
- پیش‌بینی رفتار سازه در حریق: گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی کمک می‌کنند واکنش سازه (مانند ریختن یا دوام) در مقابل آتش را تخمین بزنید.
- تعیین شدت و سرعت گسترش آتش: براساس نوع ساختمان، می‌توانید میزان رشد بار حرارتی و شدت حریق را پیش‌بینی کنید.
- برنامه‌ریزی عملیات موثر: درک ساختار و کاربری ساختمان، بستر ابزار تعیین استراتژی، تاکتیک و تجهیزات مناسب برای اطفای بهینه را می‌چینند.
علاوه‌بر همه‌ی موارد بالا، با این گروه‌بندی مسیر دریافت تاییدیه آتش‌نشانی شفاف و هدفمند طی می‌شود.
ضوابط گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی تهران کدام‌اند؟
طبق دستورالعمل‌های سازمان آتش‌نشانی تهران، ساختمان‌ها براساس نوع تصرف (کاربری)، ارتفاع و مساحت کل به سه گروه تقسیم می‌شوند. در ادامه به ان‌ها می‌پردازیم:
گروه S1؛ بیشترین احتمال خطر
ساختمان‌هایی که حداقل یکی از شرایط زیر را داشته باشند، در این گروه قرار می‌گیرند:
- مساحت زیادی دارند (بیش از ۱۰٬۰۰۰ مترمربع)
- ارتفاع زیادی دارند (مثلا برج‌ها یا ساختمان‌های بلندمرتبه)
- جمعیت زیادی در آن‌ها حضور دارد (مثل پاساژها، بیمارستان‌ها، مدارس بزرگ، سینماها، تالارها و…)
در این نوع ساختمان‌ها، به دلیل وسعت، ارتفاع یا جمعیت زیاد، باید طراحی سیستم اطفا حریق به‌صورت حرفه‌ای و دقیق انجام شود. مهم‌ترین الزامات جهت اجرای سیستم اطفا حریق عبارتند از:
- طراحی پیشرفته سیستم پمپاژ و پنوماتیک: به‌دلیل ابعاد بزرگ یا طبقات زیاد، سیستم‌های تامین آب برای اطفای حریق باید دقیق، مطمئن و چندمرحله‌ای طراحی شوند. (مقاله مرتبط: مقایسه سیستم اطفاء حریق گازی و آبی)
- اجرای اسپرینکلر در تمام طبقات: برای کنترل سریع آتش در مراحل اولیه، نصب سیستم اسپرینکلر خودکار در تمامی طبقات الزامی است.
- اجرای سیستم اعلام حریق متمرکز: وجود یک مرکز کنترل اعلام حریق که همه حسگرها و اعلام‌کننده‌ها را پوشش دهد، برای سرعت واکنش و مدیریت بحران ضروری است.
گروه S2؛ ساختمان‌هایی با خطر متوسط
در گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی، ساختمان‌ها گروه S2 معمولا مساحت متوسطی دارند یا ارتفاعشان نسبت به گروه S1 کمتر است. افراد کمتری داخل آنجا رفت و آمد دارند و فعالیت کم‌خطری در جریان است. برای این ساختمان‌ها هم باید الزامات ایمنی رعایت شود ولی نسبت به S1 ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر هستند. الزامات اصلی برای گروه بندی S2 به شرح زیر هستند:
- نصب سیستم اعلام حریق در قسمت‌های کلیدی (خدمات مرتبط: طراحی سیستم اعلام حریق)
- امکان نصب اسپرینکلر در طبقات اصلی (اگر نیاز بود)
- سیستم پمپاژ ساده‌تر و کمتر پیچیده نسبت به S1
- طراحی مسیرهای خروج اضطراری به‌گونه‌ای که سریع و امن تخلیه شود.
- منبع آب مستقل، پمپ و شیلنگ‌های قرقره
گروهS3 ؛ کمترین احتمال خطر
در گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی این گروه شامل ساختمان‌هایی می‌شود که مساحت آن‌ها کمتر از ۴,۸۳۰ متر مربع است و ارتفاع محدودی دارند. معمولا این ساختمان‌ها کاربری مسکونی یا اداری با تراکم کم دارند. ویژگی این ساختمان‌ها عبارتند از:
- مساحت کوچک‌تر از ۴,۸۳۰ متر مربع
- ارتفاع محدود و کوتاه
- کاربری‌های کم‌خطر مانند مسکونی یا اداری کم‌تراکم
الزامات گروه S3 عبارتند از:
- استفاده از کپسول‌های آتش‌نشانی دستی یا سیستم‌های ابتدایی اعلام حریق (مقاله مرتبط: راهنمای خرید کپسول آتش نشانی)
- تجهیز به شیلنگ‌های قرقره‌ای معمولی برای مقابله با حریق‌های کوچک
- در ساختمان‌های کم‌عمق و کوچک، الزامات ایمنی ساده‌تر و تجهیزات کمتر مورد نیاز است.
نکات کلیدی در طراحی سیستم‌های اطفای حریق برای هر گروه
- سیستم‌های اطفای حریق باید مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی طراحی شوند تا ایمنی ساختمان برقرار بماند.
- برای ساختمان‌های گروه S1 استفاده از سیستم‌های اسپرینکلر خودکار با ظرفیت بالا ضروری است. همچنین سیستم‌های پمپاژ چندمرحله‌ای باید طراحی و اجرا شوند.
- برای ساختمان‌های گروه S2 نصب سیستم‌های اعلام حریق در بخش‌های کلیدی انجام می‌شود. همچنین اسپرینکلرها در مناطق حساس و محدود قرار می‌گیرند.
- برای ساختمان‌های گروه S3 استفاده از تجهیزات پایه مانند کپسول‌های آتش‌نشانی دستی کافی است. همچنین تجهیز به شیلنگ‌های قرقره‌ای برای مقابله با آتش‌های کوچک ضرورت دارد.
- رعایت استاندارد NFPA 13 برای طراحی سیستم اسپرینکلرها ضروری است.
- رعایت استاندارد NFPA 72 برای سیستم‌های اعلام حریق الزامی است.
جدول گروه بندی تصرف‌ها و الزامات
در گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی، دستورالعمل سامانه‌های اطفای حریق به شرح زیر است:
| مساحت (متر مربع) کاربری مسکونی و اداری |
|||
| ارتفاع ساختمان (متر) | زیر ۴۸۳۰ | ۴۸۳۰ تا ۱۰۰۰۰ | ۱۰۰۰۰ و بیشتر |
| زیر ۲۳ متر | S1 | S2 | S3 |
| ۲۳ تا ۳۰ متر | S2 | S3 | S3 |
| ۳۰ متر و بیشتر | S3 | S3 | S3 |
| تجاری | |||
| زیر ۱۲ متر | S2 | S3 | S3 |
| ۱۲ متر و بیشتر | S3 | S3 | S3 |
| صنعتی و انبار | |||
| نوع خطر تصرف | زیر ۱۰۰۰ | ۱۰۰۰ و بیشتر | – |
| کم خطر و خطر معمولی | S2 | S3 | – |
| پر خطر و تصرفات خاص | S3 | S3 | – |
الزامات مهم گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی را نیز می‌توانید در جدول زیر ببینید.
| ردیف | شرح | تصرف S1 | تصرف S2 | تصرف S3 |
| ۱ | پایش سطح مخزن آب و ارسال سیگنال خطا به سیستم اعلام | ✓ | ✓ | ✓ |
| ۲ | شیر قطع کن از نوع OS&Y ابتدای رایزز | – | ✓ | ✓ |
| ۳ | شیر قطع کن از نوع OS&Y در خط مکش پمپ | – | ✓ | ✓ |
| ۴ | شیر قطع کن مجهز به نشانگر و قابلیت ارسال سیگنال نظارت در متعلقات ابتدای خط اسپرینکلر | – | ✓ | ✓ |
| ۵ | زنگ هشدار مکانیکی در ابتدای رایزر | – | – | ✓ |
| ۶ | طراحی سیستم به روش محاسبات هیدرولیکی | – | – | ✓ |
| ۷ | فلوسوئیچ | فهرست شده | فهرست شده | فهرست شده |
| ۸ | شیرهای یک طرفه متعلقات اول خط | استاندارد | فهرست شده | فهرست شده |
| ۹ | سایر شیرهای یک طرفه | استاندارد | استاندارد | استاندارد |
| ۱۰ | شیرهای قطع کن متعلقات اول خط | استاندارد | فهرست شده | فهرست شده |
| ۱۱ | شیر قطع کن OS&Y | – | فهرست شده | فهرست شده |
| ۱۲ | پمپ و شیرآلات و متعلقات مربوطه | استاندارد | استاندارد | فهرست شده |
| ۱۳ | پرشر سوئیچ پمپ | استاندارد | فهرست شده | فهرست شده |
| ۱۴ | شیرآلات داخل جعبه (۱٫۲- ۱ اینچ و ۳٫۴ اینچ) | استاندارد | استاندارد | استاندارد |
| ۱۵ | اتصال شیر به شیلنگ داخل جعبه | استاندارد | استاندارد | استاندارد |
| ۱۶ | شیلنگ | استاندارد | استاندارد | فهرست شده |
| ۱۷ | اسپرینکلرها | فهرست شده | فهرست شده | فهرست شده |
| ۱۸ | مانومترها | استاندارد | استاندارد | استاندارد |
| ۱۹ | نازل شیلنگ | – | – | فهرست شده |
| ۲۰ | خاموش کننده دستی | استاندارد | استاندارد | استاندارد |
«فهرست شده» یعنی تجهیزات یا مواد تایید شده توسط نهادهای معتبر، که مطابق استانداردهای ایمنی آزمون و تایید شده‌اند.
کلام آخر
گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی مثل نقشه گنج ایمنی است! با شناخت نوع تصرف، ارتفاع و مساحت، مسیر نصب تجهیزات، دریافت تاییدیه و نجات جان‌ها روشن می‌شود. هر ساختمان داستان خودش را دارد و این گروه‌بندی، کلید کشف راه‌حل‌های حرفه‌ای برای مقابله با حریق است.
در این مسیر مشاوران ساتل صنعت شما را تنها نمی‌گذارند. فرقی ندارد کجای این جاده پرپیچ‌وخم هستید، کافیست دغدغه‌هایتان را با ما در میان بگذارید تا پروژه‌تان با مهر تاییدیه آتش‌نشانی مزین شود. برای اقدام تعلل نکنید و با شماره‌های ما در صفحه اصلی سایت تماس بگیرید. با دل‌وجان پاسخگوی شما هستیم.
سوالات متداول
- مکان‌های کم‌خطر حریق گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی شامل کجا می‌شود؟
اماکن مذهبی، باشگاه‌ها و کلوب‌ها، آموزشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، مؤسسات، کتابخانه‌های کوچک، موزه‌ها، خانه سالمندان، دفاتر اداری، اماکن مسکونی، رستوران‌ها (محل پذیرایی)، سالن‌های تئاتر و کنفرانس (به‌جز صحنه و پیشگاه) و فضای زیر شیروانی نامستعمل مکان‌های کم‌خطر حریق هستند. - مکان‌های معمولی حریق گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی شامل کجا می‌شود؟
پارکینگ خودرو و نمایشگاه، نانوایی، تولید نوشیدنی، کنسرو و لبنیات، کارخانه‌های تولید تجهیزات الکترونیکی، واحدهای پردازش الکترونیکی، تولید شیشه و محصولات شیشه‌ای، لباس‌شویی و رستوران‌ها (محل پخت‌وپز) مکان‌های معمولی حریق هستند. - مکان‌های پرخطر حریق گروه بندی ساختمان ها در آتش نشانی شامل کجا می‌شود؟
آشیانه هواپیما (به‌جز موارد NFPA 409)، ریخته‌گری، اکسترود فلزات، تولید تخته‌های چوبی چندلایه، چاپ با مرکب‌های قابل اشتعال، بازیافت و خشک‌کردن لاستیک‌ها، برشکاری، تولید لوازم منزل با فوم پلاستیکی، اسپری مایعات اشتعال، ساخت خانه‌های پیش‌ساخته، تولید پلاستیک، حلال‌های شوینده و رنگ‌کاری مکان‌های پرخطر حریق هستند.
