توپ اطفا حریق وسیلهای خودکار برای مهار آتشسوزی است که بدون نیاز به دخالت انسان عمل میکند. این توپ سبک، حاوی پودر خاموشکنندهی ABC است و هنگام تماس با شعله یا دمای بالا، در عرض چند ثانیه منفجر شده و پودر را در محیط پخش میکند. بهدلیل وزن کم، نصب آسان و عملکرد سریع، در منازل، خودروها، انبارها و مراکز صنعتی کاربرد گستردهای دارد. اگر به ایمنی و حفاظت از جان و مال اهمیت میدهید، تا انتهای این مقاله از ساتل صنعت همراه ما بمانید.
توپ اطفا حریق چیست؟
ایده سیستم اطفا حریق اتوماتیک از دهه ۱۹۶۰ میلادی آغاز و اولین نمونههای آزمایشی نیز در ژاپن و چین ساخته شد. هدف اصلی، ایجاد سیستمی بدون نیاز به حضور انسان بود که با پیشرفت شیمی و علم بشر، در سالهای اخیر کارایی آنها بسیار افزایش یافته است. امروزه استفاده از این فناوری در کنار سیستم اطفا حریق سقفی امنیت را چندین برابر میکند.
توپ اطفا حریق یک کره شیمیایی خودکار برای مهار آتشسوزی است که در بازار سایزهای مختلف آن با وزنهای بین ۱٫۳ تا ۱٫۵ کیلوگرم یافت میشود. قطر این کره معمولا حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر است و درون آن پودر یا گاز اطفای حریق قرار دارد که هنگام تماس با شعله، به طور خودکار فعال و منفجر میشود. این انفجار صدایی بلند بین ۱۲۰ تا ۱۴۰ دسیبل شبیه ترکیدن ترقههای آتش بازی ایجاد کرده و تمامی ساکنان منطقه را آگاه میکند. مواد اطفا در شعاع ۳ تا ۶ متر پخش شده و آتش را خاموش میکند. برخلاف کپسول آتشنشانی سنتی، نیازی به نگهداری سالانه ندارد و عمر مفید آن معمولا ۵ سال است و پس از آن باید یک نمونه جدید خریداری شود شود.
مکانیزم عملکرد توپ اطفا حریق
توپ اطفا حریق دارای یک فیوز حرارتی در سطح خود است که هنگام رسیدن دمای محیط به حدود ۷۰ تا ۸۰ درجه سانتیگراد ذوب میشود. به محض افتادن توپ درون آتش، دمای محیطی پیرامون آن در اثر گرمای حاصل از شعله آتش افزایش یافته و فیوز حرارتیش شروع به ذوب شدن میکند. در مرحله بعد، واکنش شیمیایی درون کره آغاز شده و منجر به انفجار و پراکندگی پودر یا گاز میشود. پس از این انفجار که طی ۳ تا ۵ ثانیه اتفاق میافتد، مواد اطفا بهسرعت در فضا پخش شده و اکسیژن را از محیط میگیرد.
این فرآیند مانند سپر شیمیایی، آتش را محاصره میکند و دمای محیط تحت تاثیر گاز تولیدشده از توپ اطفا حریق کاهش مییابد. در نهایت، آتش خاموش شده و احتمال شعلهور شدن مجدد آن کاهش مییابد جالب است بدانید این توپ را بهصورت دستی هم میتوانید به درون آتش پرتاب کنید؛ پرتاب دستی در مواقعی که دسترسی به کپسول سنگین ندارید، بهشدت کاربردی است.
کدام کلاسهای آتش با توپ اطفا حریق مهار میشوند؟
به نقل از سازمان اتش نشانی تهران: «توپ اطفا حریق معمولا برای کلاسهای C ،B ،A و E مناسب است.»
کلاس A شامل مواد جامد مانند چوب و پارچه میشود. کلاس B مربوط به مایعات قابل اشتعال نظیر بنزین و روغن است. کلاس C آتشسوزی گازها مانند پروپان و متان را شامل میشود. کلاس E نیز به آتشسوزی تجهیزات برقی مرتبط است. توانایی مهار چند کلاس آتش توپ اطفا حریق را از انواع کپسول آتشنشانی خاص متمایز میکند.
انواع توپ اطفا حریق
در بازار، انواع مختلفی از توپ اطفا حریق وجود دارد. برخی برندها از پودر شیمیایی خشک استفاده میکنند و برخی دیگر بر پایه گازهای خاص ساخته شدهاند. وزن، قطر و زمان فعالسازی در مدلهای مختلف متفاوت است. برخی مدلها دارای نشانگر تاریخ انقضا و فیوز مقاومتر هستند. انتخاب مدل مناسب بستگی به نوع فضا و میزان خطر آن دارد. در کنار بررسی مشخصات فنی، توجه به گارانتی و خدمات پس از فروش مهم است. در ادامه شما را با ۴ مدل از توپهای اطفا حریق آشنا میکنیم:
۱ـ توپ آتشنشانی AFO
توپ اطفای حریق (Auto Fire Off) یکی از شناختهشدهترین و قابلاعتمادترین مدلهای موجود در بازار است. این توپ بهصورت کاملا خودکار عمل میکند و در تماس مستقیم با شعلههای آتش، بدون نیاز به دخالت انسان، فعال میشود. درون آن پودر خاموشکنندهی غیرسمی از نوع خشک ABC قرار دارد که پس از فعال شدن، در زاویهی ۳۶۰ درجه پخش میشود و آتش را در لحظه مهار میکند.
- دارای آژیر هشدار داخلی برای اطلاعرسانی سریع هنگام فعال شدن
- مناسب برای آتشسوزیهای حاصل از چوب، کاغذ، پارچه، مایعات قابل اشتعال و وسایل الکتریکی
- عملکرد ایمن بدون نیاز به نزدیک شدن به محل آتش
- وزن سبک و نصب آسان در نقاط پرخطر مانند آشپزخانه، انبار یا تابلو برق
بهطور کلی، توپ AFO انتخابی مطمئن و اقتصادی برای حفاظت مداوم در محیطهای خانگی و اداری است.
۲ـ Elide Fire Ball
توپ اطفای حریق Elide Fire Ball یکی از برندهای معروف بینالمللی و پیشگام در زمینهی تجهیزات اطفای خودکار است. ویژگیهای کلیدی آن عبارتاند از:
- هشدار صوتی بسیار بلند با شدت حدود ۱۲۰ تا ۱۴۰ دسیبل که توجه اطرافیان را جلب میکند.
- پوشش گستردهی اطفا تا شعاع ۸ تا ۱۰ مترمربع
- مناسب برای فضاهای بزرگتر مانند کارگاهها یا انبارها.
- ساختهشده از فوم پلاستیکی سخت و مقاوم در برابر ضربه و سایش، که دوام بالایی به دستگاه میدهد.
- زمان فعالسازی سریع در حدود ۵ تا ۱۰ ثانیه پس از تماس با شعله.
Elide Fire Ball برای محیطهای صنعتی و نیمهصنعتی بسیار مناسب است و یکی از حرفهایترین گزینههای بازار به شمار میآید.
۳ـ توپ اطفای حریق یخی (Ice Fire Ball)
توپ اطفای حریق یخی با طراحی خاص خود، گزینهای موثر برای استفاده در مکانهای بسته یا کوچک است. این توپ هم بهصورت خودکار فعال میشود و پس از تماس با آتش، هشداری با شدت حدود ۱۰۰ دسیبل تولید میکند.
- دارای شعاع عملکرد حدود ۳ متر بوده و برای محیطهای کوچکتر مانند آشپزخانه یا خودرو مناسب است.
- قابلیت خاموشکردن آتشهای از نوع C ،B ،A و E شامل مواد جامد، مایعات، گازها و تجهیزات الکتریکی.
- طراحی سبک و قابلحمل، قابل نصب بر روی دیوار یا قفسه.
- زمان واکنش سریع و پخش یکنواخت پودر در لحظهی انفجار.
این مدل با وجود ابعاد کوچک، کارایی بسیار خوبی در کنترل آتشهای اولیه دارد و برای مصارف خانگی یا اداری گزینهای کاربردی محسوب میشود.
۴ـ توپ اطفای حریق آبی
آکوا فایربال (Aqua Fire Ball) با تمرکز بر کارایی بالا و وزن کم طراحی شده است. وزن تقریبی ۱.۳ کیلوگرم دارد که حمل و نصب را بسیار آسان میکند.
- طراحی ارگونومیک و قابل استفاده در محیطهای تجاری و اداری
- توانایی پوشش سطحی حدود ۳ مترمربع برای اطفای فوری آتش
- مناسب برای حریقهای نوع C ،B ،A و آتشهای ناشی از پودر خشک
- فعالسازی سریع پس از تماس مستقیم با شعله
- پخش یکنواخت مواد خاموشکننده در تمام جهات
این مدل گزینهای مناسب برای مغازهها، دفاتر اداری، و فضاهای نیمهصنعتی است.
معیارهای انتخاب بهترین نوع
- برای انتخاب بهترین توپ اطفا حریق، ابتدا نوع فضا را بررسی کنید. برای آشپزخانههای خانگی، مدلهای کوچکتر و سبکتر مناسب هستند.
- در انبارها و کارگاهها، مدلهایی با شعاع پوشش بیشتر انتخاب کنید.
- خرید از فروشندگان دارای مجوز و گواهینامه اصالت را در اولویت قرار دهید.
- بررسی نظرات کاربران و مشاوره با متخصصان ایمنی هم توصیه میشود.
- توجه به استانداردهای ملی و بینالمللی ضروری است.
کاربردها توپ اطفا حریق
هرجا که احتمال آتشسوزی وجود دارد، این توپ نجاتدهنده است. شما برای حفظ امنیت مکانهای زیر میتوانید از توپ اطفا حریق کمک بگیرید
- آشپزخانهها
- اتاقهایبرق
- انبارها
- پارکینگها
- خودروها
- موتورخانهها
- کارگاهها
- صنایع
- فضاهایتاریخی
- خانههایقدیمی
- باشگاهها
- مراکزعمومی
- ادارات
- فروشگاهها
- مدارس
- بیمارستانها
- هتلها
- رستورانها
- آزمایشگاهها
- سالنهایورزشی
مزایا و محدودیتهای توپ اطفا حریق
توپ اطفا حریق هم مثل هر سیستمی مزایا و محدودیتهایی دارد که در ادامه به بررسی هر یک پرداختهایم:
مزایا
برتریهای کلیدی توپ اطفا حریق نسبت به روشهای سنتی عبارتند از:
- توپ اطفا حریق بدون نیاز به آموزش قابل استفاده بوده و نصب آن بهسادگی آویزان کردن یک قاب عکس است.
- عدم نیاز به برق یا آب آن را برای همه فضاها مناسب میکند.
- قابلیت فعالسازی خودکار حتی در غیاب انسان را دارد.
- در مقایسه با سیستم اطفا حریق آبی، خسارت کمتری به اموال وارد میکند.
- استفاده از آن در کنار پنل اعلام حریق و زون بندی اعلام حریق امنیت را چند برابر میکند.
- برای مکانهایی که دسترسی به آب محدود است، این توپ بسیار عملی است.
- مواد شیمیایی استفادهشده در اکثر توپها غیرسمی و تاییدشده هستند. این مواد برای انسان، حیوانات خانگی و محیطزیست خطری ندارند.
معایب
محدودیتها و نکات ایمنی استفاده از توپ اطفا حریق عبارتند از:
- توپ اطفا حریق برای آتشسوزیهای بسیار گسترده کافی نیست زیرا محدوده پوشش آن بین ۳ تا ۶ مترمربع است و برای فضاهای خیلی بزرگ باید چندین عدد نصب شود.
- این توپ نمیتواند جایگزین کامل سیستم تخلیه دود پارکینگ یا فن فشار مثبت شود و در آتشسوزیهای شدید، استفاده از سیستمهای جامعتر ضروری است.
- نباید آن را در معرض آفتاب مستقیم یا رطوبت شدید قرار داد. رعایت دستورالعمل نصب و حفظ فاصله از منابع حرارتی الزامی است.
مراحل نصب
نصب توپ اطفا حریق بسیار ساده و بدون ابزار پیچیده است. ابتدا، یک نگهدارنده فلزی یا پلاستیکی به دیوار یا سقف پیچ شود. ارتفاع نصب توصیهشده بین ۱٫۵ تا ۲ متر از کف است. این ارتفاع باعث میشود در صورت آتشسوزی، توپ سریعتر با شعله تماس پیدا کند. پس از نصب نگهدارنده، توپ را داخل آن قرار دهید. مطمئن شوید که نگهدارنده محکم و پایدار است. توجه داشته باشید که فاصله بین توپ و سقف نباید بیش از ۳۰ سانتیمتر شود.
کلام آخر
توپ اطفا حریق ابزاری خودکار، کارآمد و بدون نیاز به نگهداری است و عملکرد سریع و آسان آن در مهار آتش بسیار به چشم میآید. اکنون که اصول و جزئیات را دانستید، وقت آن است گامی موثر برای افزایش ایمنی محیط خود بردارید. ساتل صنعت با ارائهی انواع توپهای اطفای حریق استاندارد و باکیفیت، آمادهی مشاوره و تامین تجهیزات ایمنی مورد نیاز شماست. برای دریافت اطلاعات بیشتر، مشاوره تخصصی یا ثبت سفارش، میتوانید از طریق شماره تماسهای درجشده در وبسایت ساتل صنعت با کارشناسان ما در ارتباط بمانید.
سوالات متداول
۱- آیا توپ اطفا حریق برای استفاده در خودرو امن است؟
بله، بسیاری از مدلها برای استفاده در خودرو طراحی شدهاند.
۲- آیا پس از انفجار، مواد آن به اموال آسیب میزند؟
پودر یا گاز استفادهشده معمولا غیرسمی و قابل شستشو است. بسیار کمتر از خسارت آتش و آب خسارت میزند.
۳- آیا میتوان از آن در آشپزخانه استفاده کرد؟
بله، آشپزخانه یکی از بهترین مکانها برای نصب آن است. اما فاصله آن از منابع حرارت مستقیم مانند گاز را رعایت کنید. نصب در ارتفاع ۱.۵ تا ۲متری مناسب است.