ناگهان تابلو برق کوچکی در ساختمان شما شعلهور میشود؛ لحظهای نفسگیر که هر ثانیهاش هزینه و خطر جانی بزرگی دارد. اطفا حریق تابلو برق به روشهای CO₂، پودر خشک و سیستمهای گازی پیشرفته فقط شعار نیست، بلکه دانشی است که جان و سرمایه شما را نجات میدهد. در این مقاله با هم، تکنیکهای عملی اطفا، نکات ایمنی حیاتی و سیستمهای مدرن را بررسی میکنیم. این مقاله هدیهای از تیم متخصص ساتل صنعت برای ایمنی شماست و قصد دارد شما را در حفظ تابلو برق و ساختمانتان همراهی کند.
| نوع سیستم | سرعت اطفا | آسیب به تجهیزات | هزینه | مناسب برای |
| CO₂ | بالا | بدون آسیب | متوسط | اتاقهای بدون حضور دائم |
| پودر خشک | متوسط | آسیب جزئی | پایین | تابلوهای کوچک |
| FM-200 | خیلی بالا | بدون آسیب | بالا | اتاقهای کنترل مهم |
| Novec 1230 | خیلی بالا | بدون آسیب | خیلی بالا | مراکز داده حساس |
اطفا حریق تابلو برق؛ چه خطراتی در کمین است؟
آتشسوزی تابلو برق به اشتعال درون سیستمهای توزیع برق اطلاق میشود. این آتشسوزیها معمولا در پانلهای کنترل، تابلوهای توزیع یا کابینتهای برقی شروع میشوند. ماهیت بسته تابلوهای برق چالشهای منحصربهفردی برای اجرای سیستم اطفا حریق ایجاد میکند. آتشسوزی تابلو برق به سرعت حرارت شدیدی تولید میکند. دما میتواند در عرض چند دقیقه از ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد فراتر برود. فضای محدود باعث تسریع گسترش آتش به مدارهای متصل میشود. دود سمی ناشی از سوختن عایقها خطرات بهداشتی اضافی ایجاد میکند.
آتشسوزی تابلو برق شبیه زودپز است و حرارت به سرعت در فضای بسته تابلو جمع میشود. چنانچه سیستم تهویه یا سیستم اطفا مناسب وجود نداشته باشد آتش بالا میگیرد. آتشسوزی آن هم از نوع برقی زمینهساز موارد زیر میشود:
- خاموشی کامل تاسیسات که بر عملیات و درآمد تاثیر میگذارد.
- از دست دادن اطلاعات در سیستمهای کامپیوتری و سرورها.
- هزینههای گران جایگزینی تجهیزات.
- خطرات احتمالی برقگرفتگی برای امدادگران.
- آسیب دود در سراسر سیستمهای ساختمان متصل.
علل آتشسوزی تابلوبرق
همیشه میگویند: «پیشگیری بهتر از درمان است» قاعده اطفا حریق تابلو برق هم از این قائله مستثنی نیست. درک علل آتشسوزی به پیشگیری از حوادث تابلو برق کمک میکند. اکثر آتشسوزیهای تابلو برق از مسائل قابل پیشبینی ناشی میشوند. نگاهی به موارد زیر بیندازید:
- اتصالات شل و گرمایش بیش از حد: اتصالات شل برقی مقاومت و تجمع حرارت ایجاد میکنند.
- اضافه جریان و اضافه بار مدار: فراتر رفتن از ظرفیت مدار باعث حرارت بیش از حد میشود. مثلا در مجتمع تجاری، اضافه کردن تجهیزات جدید بدون ارتقای پانل مشکلی جبرانناپذیر ایجاد میکند. سیمها داغ و عایق ذوب میشود. همه این موارد هم به آتشسوزی میرسد.
- خطای قوس و جرقهزنی: خطای قوس زمانی رخ میدهد که جریان برق از مسیر طبیعی منحرف شود. در ساختمان اداری، اگر رطوبت راهی به تابلو پیدا کند باعث جرقهزنی و آتشسوزی پانل میشود. حالا مسئولان باید بهدنبال اطفا حریق تابلو برق بدوند.
- سایش عایق و کابلهای فرسوده: کابلهای قدیمی عایق خود را از دست میدهند. اگر در یک کارخانه باابهت با قدمت ۲۰ساله هم عایق کابلها ترک بخورند، اتصال کوتاه میشوند و در یکلحظه بمب! آتشسوزی شروع میشود.
البته این علل معمولا با علائم هشداردهنده همراه هستند. بویی شبیه پلاستیک سوخته، صداهای غیرعادی یا گرمای بیش از حد فریاد میزنند: «خطر آتشسوزی در کمین است!»
اصول ایمنی در اطفا حریق تابلو برق
هر ثانیه ممکن است جرقهای رخ دهد و تابلو برق دچار آتش سوزی شود بنابراین باید طراحی سیستم اطفا حریق تابلو برق را با سرعت انجام دهید؛ پس با ما همقدم شوید تا بگوییم چه اصولی را قبل و حین اطفا رعایت کنید.
اولین اصل اطفا حریق تابلو برق؛ قطع برق
- ابتدا برق اصلی را قطع کرده و به سرعت از منطقه خارج شوید
- با ۱۲۵ تماس بگیرید و آتشنشانی را اطلاع دهید.
- خبر حادثه را به گوش سایرین برسانید تا در صورت نیاز آماده تخلیه منطقه باشد
- هرگز از آب برای خاموش کردن آتش برقی استفاده نکنید.
- هیچگاه به تابلو برق در حال سوختن دست نزنید. حتی اگر فکر میکنید برق قطع است، خطر همچنان وجود دارد.
دومین اصل اطفا حریق تابلو برق؛ تشخیص نوع آتشسوزی
به نقل از سازمان آتش نشانی تهران، درباره استانداردهای سیم و کابل در ساختمان میگوید: «آتشسوزیهای برقی، در کلاس C قرار میگیرند. این نوع آتش شامل همه تجهیزات برقی تحت ولتاژ است؛ از تابلوهای برق و کابلها گرفته تا کامپیوتر و موتورها.»
نکته مهم؛ اگر به جای ماده مناسب، آب بریزید، نه تنها آتش خاموش نمیشود، بلکه ممکن است خودتان برقگرفتگی هم بگیرید!
روشهای اطفا حریق تابلو برق
اطفا حریق تابلو برق نیاز به تکنیکهای خاص دارد. گفتیم که نمیتوان از آب یا فوم معمولی هم استفاده کرد. هنگام اطفا باید از موادی غیرهادی همچون موارد زیر که آسیبی به تجهیزات نمیرساند استفاد کنید.
اطفا حریق تابلو برق با سیستم (CO₂) دیاکسید کربن
CO₂ یکی از بهترین گزینهها برای اطفا حریق تابلو برق است. با این گاز، اکسیژن در محیط کاهش مییابد یا به نوعی از دسترس شعله خارج میشود و در نتیجه آتش را در نطفه خفه میکند. درضمن هیچ باقیماندهای نمیگذارد و به تجهیزات آسیب نمیزند. مزایای سیستم دیاکسید کربن شامل سرعت بالا در اطفا، آسیب نرساندن به تجهیزات الکترونیکی و قابلیت استفاده در فضاهای بسته است. با این حال، دیاکسید کربن در غلظت بالا برای انسان خطرناک میشود. (مقاله مرتبط: انواع خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن)
اطفا حریق تابلو برق با سیستم پودر خشک ABC
پودر خشک ABC برای انواع مختلف آتش مناسب است. این پودر شعله را پوشش میدهد و زنجیره شیمیایی احتراق را قطع میکند. پودر خشک در تابلوهای برق کوچک هم نقشی قهرمانانه میگیرد. البته پودر خشک باقیمانده دارد و ممکن است به تجهیزات حساس آسیب برساند. همنین پس از استفاده نیاز به تمیزکاری دقیق دارد. (مقاله مرتبط: خاموش کننده های پودری)
اطفا حریق تابلو برق با سیستمهای گازی پیشرفته (FM-200/Novec)
سیستمهای گازی پیشرفته نسل جدید مواد اطفا هستند. FM-200 و Novec 1230 سریعتر از CO₂ عمل میکنند. این گازها برای انسان کمتر خطرناک هستند. استاندارد NFPA 12میگوید: «برای اطفا حریق تابلو برق با سیستم CO₂، لازم است قبل از استفاده، تست تخلیه کامل و پروتکل ایمن تخلیه انجام شود تا پرسنل در مواقع اضطراری در امنیت کامل راه خروج را پیدا کنند.»
طراحی، نصب و نگهداری سیستم اطفا و اعلام حریق
طراحی سیستم اطفا حریق مثل طراحی یک محافظ شخصی برای تابلوهای برق است؛ نیاز به تخصص دارد. باید جای تابلوها، نوع تجهیزات و همه خطرهای احتمالی را در نظر بگیرید تا در لحظه اضطراری، آتش فرصتی برای شیطنت پیدا نکند.
طراحی سیستم اعلام حریق
سیستم اعلام حریق اولین خط دفاعی برای تابلوهای برق است. شناخت تفاوت دتکتور دودی و حرارتی و انتخاب درست آنها باعث میشود اطفا حریق تابلو برق سریعتر و دقیقتر انجام شود. سیستمهای آدرسپذیر موقعیت دقیق آتش در تابلوها را نشان میدهند و تاثیر عملیات اطفا را چندبرابر میکنند. (مقاله مرتبط: تفاوت سیستم اعلام حریق متعارف و آدرس پذیر)
اجرای سیستم اطفا حریق تابلو برق
نصب صحیح سیستم اطفا حریق برای تابلوهای برق از مهم هم مهمتر است. لولهکشی، نازلها و مخازن باید بهگونهای قرار گیرند که هنگام آتشسوزی تابلو، اطفا حریق تابلو برق بدون خطر برای پرسنل و با کارایی بالا انجام شود. فاصله نازلها از تابلوها و نوع ماده اطفا (CO₂، پودر خشک، سیستمهای گازی) تعیینکننده موفقیت عملیات است؛ پس در این مورد حسابی وسواس بهخرج دهید.
نگهداری سیستم اعلام حریق برای تابلو برق
نگهداری منظم سیستمها، مثل ورزش روزانه برای تابلوهای برق است! اطفا حریق تابلو برق بدون چکاپ و سرویس درست، به دویدن با کفش خراب شباهت دارد؛ شاید خوب شروع کنید اما آخرش زمین میخورید. بازرسی ماهانه تابلوها، تستهای ششماهه سیستم اطفا و سرویس سالانه، تضمین است که در لحظه اضطراری، سیستم با دقت عمل کند. کالیبراسیون دتکتورها و بررسی مخازن گاز هم مثل ویتامین روزانه تجهیزات است؛ بدون آن، شعلهها فرصت رخنمایی پیدا میکنند! (مقاله مرتبط: راهنمای خرید سیستم اعلام حریق)
کلام آخر
انتخاب صحیح سیستم اطفا حریق تابلو برق از توقف تولید، خسارت مالی و برقگرفتگی جلوگیری میکند. سیستمهای CO₂، پودر خشک و گازهای پیشرفته هر کدام کاربرد خاص دارند و اگر در انتخاب سیستم اشتباه کنید، تابلوها، تجهیزات و سرمایه شما در خطر است. تیم متخصص ساتل صنعت نه تنها در طراحی و نصب همراه شماست، بلکه در اخذ تاییدیه آتش نشانی هم کمک میکند تا همه مراحل قانونی و ایمنی رعایت شوند. ریسک نکنید و همین امروز مشاوره بگیرید.
سوالات متداول
۱- آیا میتوان از سیستمهای آبی برای خاموش کردن آتش تابلو برق استفاده کرد؟
خیر، هرگز از آب برای آتش برقی استفاده نکنید. آب هادی برق است و خطر برقگرفتگی ایجاد میکند.
۲- بهترین نوع کپسول آتشنشانی برای تابلو برق چیست؟
کپسولهای CO₂ یا پودر خشک ABC برای تابلوهای برق مناسب هستند. انتخاب بستگی به اندازه و اهمیت تابلو دارد.
۳- هزینه نصب سیستم اطفا حریق چقدر است؟
هزینه بستگی به نوع سیستم، اندازه محل و پیچیدگی نصب دارد.