سیستم اطفا حریق خشک با استفاده از پودرهای شیمیایی خاص، شعله را در کمترین زمان خاموش میکند و برخلاف سیستم اطفای تر، خطر خوردگی یا آسیب به تجهیزات الکترونیکی ندارد. انواع این سیستمها معمولا در محیطهایی مانند کارخانهها، اتاق سرورها و پتروشیمیها بهکار میروند. پیش از اجرای سیستم اطفا حریق با انواع آن و کاربردهای هریک آشناشوید تا بتوانید بهترین گزینه را برای افزایش ایمنی محیط خود انتخاب کنید. اگر شما هم قصد انتخاب یا طراحی سیستم اطفا حریق خشک برای مجموعه خود را دارید، تا انتها این مقاله از ساتل صنعت همراه ما بمانید.
| ویژگی | توضیح |
| نوع ماده اطفا | پودرهای شیمیایی (فسفات مونوآمونیوم، بیکربنات سدیم) |
| کلاس آتش | A، B، C |
| محیطهای مناسب | صنایع، اتاق سرور، فضای باز، دمای پایین |
| مزیت اصلی | مقاومت در برابر خوردگی، سرعت بالا، کارایی در دمای منفی |
| محدودیت | گردوغبار پس از اطفا، نیاز به تمیزکاری |
| استاندارد | NFPA 10، NFPA 17، ISIRI 13520 |
سیستم اطفا حریق خشک چیست؟
سیستم اطفا حریق خشک روشی است که با پخش پودرهای شیمیایی، آتش را مهار میکند. این سیستم براساس واکنشهای شیمیایی کار میکند. پودر به سطح شعله میریزد و زنجیره احتراق را قطع میکند. چطور؟ اکسیژن از منطقه آتش جدا میشود و در نتیجه شعله میمیرد.
اجزای اصلی سیستم اطفا حریق خشک کداماند؟
اجزای اصلی سیستم اطفا حریق خشک عبارتند از:
- مخزن پودر: محفظهای فشرده که پودر اطفا را نگهداری میکند.
- گاز فشاردهنده: نیتروژن یا دیاکسید کربن برای رانش پودر استفاده میشود.
- لولهها و نازلها: مسیر انتقال و پخش یکنواخت پودر را فراهم میکنند.
- دتکتور حریق: حسگرهای دود یا حرارت که سیگنال فعالسازی را ارسال میکنند. (مقاله مرتبط: راهنمای خرید دتکتور حریق)
- پنل کنترل: مغز سیستم F&G که دستورها را هماهنگ میکند.
سیستم اطفا حریق خشک چگونه کار میکند؟
وقتی دتکتور گاز یا دود آتش را تشخیص میدهد، سیگنال به پنل ارسال میشود. حالا پنل به میدان میآید و شیر مخزن را باز میکند. سپس گاز فشاردهنده پودر را به سمت نازلها میراند در نهایت پودر در محیط پخش میشود و شعله دیگر توان نفس کشیدن ندارد. سرعت این فرآیند معمولا کمتر از ۱۰ ثانیه است. (مقاله مرتبط: تفاوت دتکتور دودی و حرارتی)
انواع پودر سیستم اطفا حریق خشک کداماند؟
انتخاب نوع پودر به کلاس آتشسوزی بستگی دارد؛ چراکه هر پودر از خاصیت شیمیایی منحصربهفردی برخوردار است. پودرهای سیستم اطفا حریق خشک بر اساس ترکیب و نوع مواد سازنده به چند گروه اصلی تقسیم میشوند:
- پودر بیکربنات سدیم
- پودر بیکربنات پتاسیم
- پودر بیکربنات پتاسیم با پایه اوره
- پودر کلرید پتاسیم
- پودر فسفات آمونیوم
- پودرهای ویژه که معمولا توسط تولیدکنندگان مختلف با نامهای تجاری متفاوت عرضه میشوند.
بیایید تعدادی از این پودرها را بررسی کنیم:
- فسفات مونوآمونیوم: فسفات مونوآمونیوم (ABC)رایجترین نوع است. برای آتشسوزی کلاس A یعنی مواد جامد،B یعنی مایعهای قابل اشتعال و C خطرهای الکتریکی کاربرد دارد. واکنش شیمیایی آن مانعی بین سوخت و اکسیژن ایجاد میکند.
- بیکربنات سدیم و پتاسیم: بیکربنات سدیم و پتاسیم (BC)مخصوص کلاس B و C است. در صنایع نفت و گاز استفاده میشود و واکنش سریعتر از فسفات مونوآمونیوم دارد. جالب است بدانید که برای آتش کلاس A مناسب نیست.
- ترکیبات ویژه: ترکیبات ویژه مثل Purple-K برای محیطهای حساس مانند آزمایشگاهها و اتاقهای سرور طراحی شدهاند و کمترین آسیب را به تجهیزات الکترونیکی وارد میکنند.
مقایسه انواع پودر سیستم اطفا حریق خشک
انتخاب مناسب، مستلزم این است که مزایا و محدودیتهای هر نوع پودر را بدانید پس با نگاهی گذرا به جدول زیر به آنچه میخواهید برسید.
| نوع پودر | کلاس آتش | مزیت | محدودیت |
| فسفات مونوآمونیوم | A، B، C | همهکاره، موثر برای مواد جامد، مایعات و گازها | باقیمانده زیاد، خاصیت خورندگی جزئی روی سطوح فلزی |
| بیکربنات سدیم | B، C | سرعت خاموشکنندگی بالا، موثر بر مایعات و گازهای قابلاشتعال | محدود به مایعها و گازها، کارایی کم روی مواد جامد |
| بیکربنات پتاسیم | B، C | کمترین آسیب به تجهیزات الکتریکی، کارایی در حریقهای مایع | قیمت نسبتا بالا |
| بیکربنات پتاسیم با پایه اوره | B، C | بازده بالا، مقاومت بیشتر در برابر رطوبت، جریان یکنواخت پودر | هزینه ساخت بیشتر از سدیم بیکربنات |
| کلرید پتاسیم | B، C، E | عملکرد خوب در تجهیزات الکتریکی و گازی | کمیابتر و گرانتر از سایر انواع |
| پودرهای فلزی ویژه | D | مناسب برای فلزات قابلاشتعال | فقط مخصوص آتشسوزی فلزات، خطرناک در تماس با آب |
| پودرهای ویژه | ویژه | کارایی بسیار بالا، واکنش سریع، ذرات بسیار ریز، سازگار با سیستمهای کف | ترکیب اختصاصی، احتمالا خارج از استانداردهای عمومی |
سیستم اطفا حریق خشک در شرایط واقعی چه میکنند؟
سیستمها به دو صورت دستی و خودکار فعال میشوند که در ادامه با تصویرسازی شرایط واقعی به هرکدام میپردازیم:
فعالسازی خودکار
دتکتورها بهطور مداوم محیط را رصد میکنند. در صورت تشخیص دود یا حرارت، پنل کنترل بدون دخالت انسان اقدام میکند. مثلا آتشسوزی در اتاق سرور ۵۰ مترمربعی است. دتکتور دود فعال میشود و پنل سیگنال دریافت میکند. کپسول پودر خشک با فشار ۱۵ بار پودر را پخش میکند. نهایتا در عرض ۵ ثانیه شعله خاموش میشود.
فعالسازی دستی
در حالت فعالسازی دستی، کنترل عملکرد سامانه اطفای حریق بر عهده اپراتور است. در این روش، فرد مسئول در صورت مشاهده نشانههای اولیه آتشسوزی یا دریافت هشدار از تجهیزات کنترلی، با فشردن دکمه یا کشیدن شستی مخصوص، سیستم را بهصورت مستقیم فعال میکند. پس از صدور فرمان، همانند حالت خودکار، شیر کپسولها باز شده و ماده خاموشکننده (مانند پودر خشک) با فشار بالا در محیط پخش میشود تا شعلهها در کوتاهترین زمان ممکن مهار شوند.
سیستم اطفا حریق خشک در چه محیطهایی کاربرد دارند؟
- صنایع پتروشیمی: مواد نفتی و گاز نیاز به سیستم سریع دارند. پودر خشک با مایعات اشتعالزا سازگار است.
- کارگاهها و کارخانهها: در محیطهای تولیدی که ماشینآلات گرانقیمت وجود دارد، آب میتواند خسارت ایجاد کند. سیستم خشک این مشکل را ندارد.
- اتاق سرور و مراکز داده: تجهیزات الکترونیکی حساس نیاز به اطفای بدون خوردگی دارند. راهنمای خرید سیستم اعلام حریق برای این فضاها باید سیستم خشک را در اولویت قرار دهد.
- فضاهای بیرونی در دمای پایین: در مناطق سردسیر، آب در لولهها یخ میزند. اما سیستم خشک محدودیت دمایی ندارد.
استانداردهای مرتبط با سیستم اطفا حریق خشک
طراحی سیستم اطفا حریق باید مطابق استانداردهای بینالمللی و ملی طراحی شود. مثلا شما باید از مشاور پروژه بخواهید تمامی ضوابط سازمان آتش نشانی را در موارد زیر پیدا و اجرا کند.
استانداردهای بینالمللی
استانداردهای بینالمللی که باید چک کنید عبارتند از:
- NFPA 10: راهنمای کپسولهای اطفا دستی (مقاله مرتبط: راهنمای خرید کپسول آتش نشانی)
- NFPA 17: سیستمهای پودر خشک ثابت
- NFPA 72: سیستم اعلام و اطفا حریق (مقاله مرتبط: سیستم اعلام و اطفا حریق چیست)
استانداردهای ملی
استانداردهای ملی ISIRI 13520 (الزامات کپسول پودر خشک) نیز باید چک شود. این استانداردها شامل فاصله نازلها، ارتفاع نصب و فشار مخزن است. اجرای سیستم اعلام حریق باید توسط شرکتهای دارای مجوز انجام شود.
سازمان آتش نشانی ایران
سازمان آتش نشانی تهران هم درباره سیستم اطفا حریق خشک اینگونه میگوید: «متاسفانه در کشور ما استانداردهای تدوینشده تنها مربوط به خاموشکنندههای دستی و قابلحمل (Portable) هستند و استاندارد مشخصی برای طراحی و ساخت خاموشکنندههای چرخدار یا سیار (Mobile) وجود ندارد.
در حالیکه تولیدکنندگان و مصرفکنندگان داخلی معمولا در طراحی و ارزیابی محصولات خود از استانداردهای معتبر خارجی مانند استاندارد اروپایی EN 615 و استاندارد آمریکایی NFPA 10 بهره میگیرند، خاموشکنندههای بزرگ و چرخدار عملا فاقد ضوابط ملی مدون هستند. این نوع خاموشکنندهها معمولا در ظرفیتهای ۲۵ کیلوگرم به بالا تولید میشوند، در حالی که استانداردهای فعلی فقط بازهی ۱ تا ۱۲ کیلوگرم را برای خاموشکنندههای قابلحمل پوشش میدهند.»
نصب، سرویس و نگهداری سیستم اطفا حریق خشک
حالا با ما همقدم شوید تا با هم مراحل نصب تا نگهداری این سیستم کارامد را بررسی کنیم.
مراحل نصب
مراحل نصب عبارتند از:
- بررسی نقشه: محاسبه مساحت و نقاط حساس
- انتخاب نوع پودر: بر اساس کلاس آتش
- نصب لولهها و نازلها: مطابق استاندارد NFPA
- تست فشار: اطمینان از عملکرد صحیح
- اخذ تاییدیه آتش نشانی: رعایت ضوابط سازمان آتش نشانی
چکلیست نگهداری ماهانه
این موارد را ماهانه چک کنید:
- بررسی فشار مخزن (۱۰–۱۵ بار)
- بازرسی بصری لولهها و نازلها
- تست دتکتورها و پنل کنترل
- ثبت در دفترچه سرویس
چکلیست نگهداری سالانه
این موارد را سالانه چک کنید:
- شارژ مجدد کپسول (در صورت استفاده)
- تست هیدرواستاتیک لولهها
- تعویض پودر (هر ۵ سال)
- ارزیابی کلی سیستم
خطاهای رایج در نگهداری
این خطاها را دست کم نگیرید:
- فراموش کردن تست دورهای: پودر ممکن است رطوبت بگیرد.
- نصب نادرست نازلها: باعث پخش نامناسب میشود.
- تمیز نکردن پس از اطفا: پودر میتواند تجهیزات را خراب کند.
هزینهها و برآورد قیمت سیستم اطفا حریق خشک
قیمت به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به انها میپردازیم:
- مساحت پوشش
- نوع پودر
- تعداد نازلها
- برند و کیفیت
در نهایت سایت buildops در مورد هزینهها میگوید: «اندازه سیستم، میزان پیچیدگی نصب، نوع ماده خاموشکننده و تجهیزات جانبی مورد نیاز، همگی در تعیین هزینه نهایی سامانه اطفای حریق پودر خشک نقش دارند.»
مزایا و معایب سیستم خشک و روشهای بهینهسازی عملکرد
در این بخش از مقاله قصد داریم به صورت اجمالی مزایا و معایب سیستمهای اطفای حریق خشک بپردازیم:
مزایای سیستم اطفا حریق نوع خشک عبارتند از:
- در عرض چند ثانیه آتش را مهار میکند.
- برای تجهیزات الکترونیکی مناسب است.
- محدودیت آبوهوایی ندارد.
- نسبت به سیستم گازی ارزانتر است.
معایب سیستم اطفا حریق نوع خشک عبارتند از:
- نیاز به تمیزکاری دارد.
- بعد از هر استفاده باید پودر تعویض شود.
- به برخی تجهیزات حساس آسیب جزئی میزند.
روشهای بهینهسازی عبارتند از:
- انتخاب پودر مناسب: از راهنمای خرید دتکتور حریق استفاده کنید.
- تست منظم: سیستم را هر ۶ ماه یکبار آزمایش کنید.
- آموزش پرسنل: کارکنان باید نحوه استفاده دستی را بدانند.
- ادغام با سیستم F&G: پنل مرکزی تمام هشدارها را هماهنگ کند.
کلام آخر
در این مقاله درباره سیستم اطفا حریق خشک و نحوه عملکرد آن گفتیم. انواع پودرها، کاربردها، استانداردها و نگهداری را بررسی کردیم و مقایسه سیستمهای مختلف نشان داد که سیستم خشک برای محیطهای صنعتی بهترین گزینه است. این سیستم سریع، کارآمد و مقرونبهصرفه است.
حالا دیگر میدانید سیستم اطفا حریق خشک چیست. برای طراحی و اخذ تاییدیه آتش نشانی، میتوانید روی مشاوره تخصصی ساتل صنعت حساب کنید. همین حالا با شمارههای مشاوران ما در صفحه اصلی تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- تفاوت سیستم اطفا حریق خشک با تر چیست؟
سیستم خشک از پودر استفاده میکند و خطر خوردگی ندارد. سیستم تر از آب بهره میبرد و برای ساختمانهای اداری مناسب است.
۲- آیا سیستم اطفا حریق خشک نیاز به شارژ سالانه دارد؟
بله، حتی بدون استفاده، پودر ممکن است رطوبت بگیرد. شارژ مجدد هر ۵ سال ضروری است.
۳- چطور بفهمم کدام سیستم برای ساختمان من مناسبتر است؟
نوع کسبوکار، محیط کاری، تجهیزات و دما را بررسی کنید.
یک پاسخ
I always learn something from your articles.